Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 6: Bố cục trong văn bản

 Tieát 6 BOÁ CUÏC TRONG VAÊN BAÛN
TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP
Baøi môùi: 
 Trong nhöõng naêm hoïc tröôùc caùc em ñaõ ñöôïc laøm quen vôùi coâng vieäc xaây döïng 
daøn baøi. Daøn baøi laïi laø chính keát quaû, hình thöùc theå hieän cuûa boá cuïc. Vì theá, boá cuïc 
trong vaên baûn khoâng phaûi laø moät vaán ñeà hoaøn toaøn môùi meû ñoái vôùi chuùng ta. Tuy 
nhieân, vaãn coù raát nhieàu hoïc sinh khoâng quan taâm ñeán boá cuïc vaø raát ngaïi xaây döïng boá 
cuïc trong luùc laøm baøi. Vì vaäy baøi hoïc hoâm nay seõ giuùp chuùng ta thaáy ñöôïc taàm quan 
troïng cuûa boá cuïc trong vaên baûn, böôùc ñaàu giuùp ta xaây döïng ñöôïc boá cuïc raønh maïch, 
hôïp lí.
 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS NOÄI DUNG
 HÑ 1. Höôùng daãn tìm hieåu boá cuïc vaø nhöõng I. Boá cuïc vaø nhöõng yeâu caàu veà 
 yeâu caàu veà boá cuïc trong vaên baûn boá cuïc trong vaên baûn
 * Böôùc 1. Tìm hieåu boá cuïc trong vaên baûn 1. Boá cuïc cuûa vaên baûn
 Em muoán vieát moät laù ñôn xin gia nhaäp Ñoäi - Caùc yù trong vaên baûn phaûi ñöôïc 
 thieáu nieân tieàn phong Hoà Chí Minh. Haõy cho saép xeáp theo traät töï hôïp lí.
 bieát: - Vieäc saép xeáp caùc yù theo trình töï 
 ? Nhöõng noäi dung trong laù ñôn aáy coù caàn ñöôïc hôïp lí goïi laø boá cuïc.
 saép xeáp theo trình töï khoâng.
 HS traû lôøi: Caàn phaûi saép xeáp theo trình töï.
 ? Vaên baûn seõ nhö theá naøo neáu noäi dung trong ñoù 
 khoâng ñöôïc saép xeáp theo traät töï heä thoáng.
 HS traû lôøi: Vaên baûn seõ luûng cuûng vaø khoâng boäc 
 loä ñöôïc yù cuûa ngöôøi vieát. 
 ? Vieäc saép xeáp noäi dung caùc phaàn trong vaên baûn 
 theo moät trình töï hôïp lí goïi laø gì.
 HS traû lôøi: Boá cuïc.
 ? Vì sao khi xaây döïng vaên baûn caàn quan taâm 
 ñeán boá cuïc? Boá cuïc laø gì? * Ghi nhôù yù 1: SGK/ tr. 30.
 HS döïa vaøo ghi nhôù traû lôøi.
 * Böôùc 2. Tìm hieåu nhöõng yeâu caàu veà boá cuïc 2. Nhöõng yeâu caàu veà boá cuïc 
 trong vaên baûn trong vaên baûn GV goïi HS ñoïc VD 1,2 SGK/ tr. 29 VD 1 SGK/ tr. 29
? Vaên baûn treân coù boá cuïc chöa? Caùc yù saép xeáp - Vaên baûn chöa coù boá cuïc, caùc yù 
nhö theá naøo? loän xoän khoù tieáp nhaän.
HS traû lôøi: Chöa coù boá cuïc, caùc yù saép xeáp loän 
xoän, khoù tieáp nhaän.
? Vaên baûn treân coù maáy ñoaïn? Caùc caâu trong 
moãi ñoaïn coù taäp trung vaøo moät yù chung nhaát 
khoâng? YÙ cuûa ñoaïn naøy vaø ñoaïn kia coù phaân - Caùc caâu trong ñoaïn khoâng taäp 
bieät ñöôïc khoâng? (Năng lực hợp taùc) trung vaøo yù chính. YÙ cuûa caùc ñoaïn 
GV cho HS thaûo luaän (3’), goïi ñaïi dieän nhoùm khoù phaân bieät.
traû lôøi, nhoùm khaùc nhaän xeùt. GV choát yù: Coù hai 
ñoaïn vaên, caùc caâu khoâng taäp trung vaøo yù chung. 
YÙ cuûa ñoaïn naøy, ñoaïn kia khoâng phaân bieät 
ñöôïc. -> Cuøng nhöõng caâu coù noäi dung 
GV dieãn giaûi: Vaên baûn keå trong SGK Ngöõ vaên 6 gioáng nhau nhöng neáu saép xeáp 
(VD 2) vaø vaên baûn keå ôû VD 1 ñeàu coù nhöõng caâu khoâng hôïp lí seõ gaây khoù hieåu.
vaên veà cô baûn laø gioáng nhau.
? Vì sao vaên baûn trong SGK Ngöõ vaên 6 (VD 2) 
deã tieáp nhaän, gaây höùng thuù. Coøn vaên baûn VD 
1 laïi khoù naém ñöôïc trong ñoù noùi chuyeän gì? 
(Năng lực giải quyết vấn đề)
HS traû lôøi: Vôùi nhöõng caâu vaên gioáng nhau 
nhöng saép xeáp khoâng hôïp lí thì seõ trôû neân khoù 
hieåu, khoù tieáp nhaän.
? Vaäy raønh maïch coù phaûi laø moät yeâu caàu quan 
troïng ñeå taïo boá cuïc khoâng? VD 2/ SGK/ tr. 29.
HS traû lôøi: phaûi. - Vaên baûn töông ñoái thoáng nhaát veà 
GV goïi HS ñoïc VD 2. SGK/ tr.29. noäi dung.
? Vaên baûn coù maáy ñoaïn, noäi dung caùc ñoaïn coù 
thoáng nhaát khoâng.
HS traû lôøi: Hai ñoaïn töông ñoái thoáng nhaát.
? Haõy tìm yù ôû hai ñoaïn vaên.
HS traû lôøi: Ñoaïn 1: Moät anh hay khoe ñang muoán khoe maø chöa khoe ñöôïc. - Caùch trình baøy khoâng laøm noåi 
 Ñoaïn 2: Anh ta ñaõ khoe ñöôïc. baät ñöôïc yù pheâ phaùn vaø gaây cöôøi.
? Caùch keå nhö vaäy laøm cho caâu chuyeän baát hôïp 
lí ôû choã naøo.
HS traû lôøi: Khoâng neâu baät ñöôïc yù pheâ phaùn vaø 
gaây cöôøi.
? So vôùi vaên baûn trong SGK Ngöõ vaên 6 thì söï 
saép ñaët caùc caâu, caùc yù ôû VD naøy coù gì thay 
ñoåi? Keát quaû cuûa vieäc thay ñoåi nhö theá naøo? 
(Năng lực hợp taùc)
GV cho HS thaûo luaän trong baøn, goïi HS traû lôøi, 
nhaän xeùt. GV choát yù: Theâm vaø bôùt moät soá töø 
ngöõ (ñaëc bieät lôøi ñoái thoaïi) -> Laøm maát yeáu toá 
baát ngôø, tieáng cöôøi khoâng baät maïnh.
? Ñeå cho vaên baûn maïch laïc vaø hôïp lí caàn coù caùc * Ghi nhôù yù 2: SGK/ tr. 30
ñieàu kieän gì.
HS döïa vaøo yù 2 cuûa ghi nhôù traû lôøi. 3. Caùc phaàn cuûa vaên baûn
* Böôùc 3. Tìm hieåu caùc phaàn cuûa vaên baûn
? Vaên baûn thoâng thöôøng coù maáy phaàn? Nhieäm 
vuï cuûa töøng phaàn laø gì? Coù caàn phaân bieät roõ 
raøng nhieäm vuï ôû töøng phaàn khoâng? Vì sao? Vaên baûn thöôøng coù ba phaàn, moãi 
HS traû lôøi: Vaên baûn thöôøng coù ba phaàn. phaàn coù nhieäm vuï khaùc nhau.
Môû baøi: giôùi thieäu noäi dung, ñoái töôïng.
Thaân baøi: trieån khai noäi dung neâu ôû Môû baøi.
Keát baøi: toång keát noäi dung ôû hai phaàn treân. Caàn 
phaân bieät roõ raøng ñeå traùnh laëp laïi.
? Coù phaûi Môû baøi chæ ñôn thuaàn laø thoâng baùo ñeà 
taøi. Keát baøi chæ coù nhieäm vuï nhaéc laïi ñeà baøi 
khoâng? Vì sao?
HS traû lôøi: Khoâng, vì môû baøi phaûi coá gaéng laøm 
cho ngöôøi ñoïc (ngöôøi nghe) ñi vaøo ñeà taøi ñoù moät 
caùch höùng thuù vaø ít nhieàu hình dung ñöôïc caùc 
böôùc ñi cuûa baøi. Keát baøi laøm cho vaên baûn ñeå laïi aán töôïng toát ñeïp cho ngöôøi ñoïc (ngöôøi nghe).
? Coù phaûi chia vaên baûn laøm ba phaàn laø boá cuïc 
trôû neân maïch laïc khoâng.
HS traû lôøi: Khoâng. Vì khoâng phaûi vaên baûn naøo 
cuõng coù ba phaàn. Vôùi laïi neáu vieát töøng phaàn 
khoâng toát seõ khoâng theå maïch laïc ñöôïc. * Ghi nhôù yù 3: SGK/30
GV goïi HS ñoïc ghi nhôù yù 3. II. Luyeän taäp
HÑ 2. Höôùng daãn luyeän taäp 1. Baøi taäp 1/ tr. 30
Böôùc 1. Höôùng daãn laøm baøi taäp 1/ tr. 30
GV goïi HS ñoïc, xaùc ñònh yeâu caàu cuûa baøi taäp.
GV gôïïi yù, HS töï laøm.
Ví duï: Hoïc sinh döï thi keå chuyeän töôûng töôïng, 
hoïc sinh ñöôïc phaân coâng trình baøy kinh nghieäm 
hoïc taäp cuûa baûn thaân, hoïc sinh thi huøng bieän 2. Baøi taäp 2/ tr. 30
Böôùc 2. Höôùng daãn laøm baøi taäp 2/ tr. 30 - Töø ñaàu -> hieáu thaûo nhö vaäy: 
GV goïi HS ñoïc, xaùc ñònh yeâu caàu cuûa baøi taäp. cuoäc chia buùp beâ.
GV goïi HS laøm baøi. - Tieáp theo -> caûnh vaät: cuoäc chia 
 tay lôùp hoïc.
 - Phaàn coøn laïi: cuoäc chia tay cuûa 
 hai anh em.
 -> Boá cuïc ñaõ hôïp lí nhöng chöa 
 phaûi laø boá cuïc duy nhaát. Chuùng ta 
 vaãn coù theå thay ñoåi noù ñeå keå theo 
 moät caùch khaùc saùng taïo hôn, mieãn 
 laø vaãn ñaûm baûo söï raønh maïch, hôïp 
 lí, haáp daãn.
Böôùc 3. Höôùng daãn laøm baøi taäp 3/ tr. 30, 31 3. Baøi taäp 3/ tr. 30, 31
GV treo baûng phuï ghi noäi dung baøi taäp, goïi HS Boá cuïc chöa raønh maïch, hôïp lí. Vì 
ñoïc, xaùc ñònh yeâu caàu cuûa baøi taäp. thaân baøi chöa coù kinh nghieäm hoïc 
Ñaùp aùn: Caàn boå sung: Chaøo hoäi nghò -> Giôùi toát. Caâu (4) noùi veà vieäc khaùc.
thieäu baûn thaân -> Neâu kinh nghieäm hoïc taäp -> 
Söï tieán boä veà hoïc taäp -> Nguyeän voïng muoán 
nghe yù kieán ñoùng goùp -> Chuùc hoäi nghò. HÑ 3. Höôùng daãn hoïc baøi ôû nhaø.
 Xaùc ñònh boá cuïc cuûa moät vaên baûn töï choïn, neâu 
 nhaän xeùt veà boá cuïc cuûa vaên baûn ñoù.
Höôùng daãn chuaån bò baøi môùi
- Chuaån bò baøi Maïch laïc trong vaên baûn.