Giáo án môn Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 50: Điệp ngữ

TRƯỜNG THCS THỦ KHOA HUÂN 
 Kiểm tra bài cũ 
1. Thế nào là thành ngữ ? Tác dụng của thành ngữ ? Lấy ví dụ minh hoạ . 
Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định , biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh . 
Thành ngữ ngắn gọn , hàm súc , có tính hình tượng , tính biểu cảm cao . 
Nhìn hình đoán thành ngữ 
Ăn cháo đá bát . 
 Sự vô ơn , bội bạc . 
Nước mắt cá sấu 
 Sự giả tạo , gian xảo của kẻ xấu . 
 Tiết 50 – Tiếng Việt : ĐIỆP NGỮ 
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . 
1. Tìm hiểu ví dụ : Bài “ Tiếng gà trưa ” tìm các từ ngữ lặp đi lặp lại : 
Trên đường hành quân xa 
Dừng chân bên xóm nhỏ 
Tiếng gà ai nhảy ổ: 
“ Cục  cục tác cục ta ” 
Nghe xao động nắng trưa 
Nghe bàn chân đỡ mỏi 
Nghe gọi về tuổi thơ () 
 Cháu chiến đấu hôm nay 
 Vì lòng yêu tổ quốc 
 Vì xóm làng thân thuộc 
 Bà ơi cũng vì bà 
 Vì tiếng gà cục tác 
 Ổ trứng hồng tuổi thơ . 
 ( Xuân Quỳnh ) 
Nghe 
Nghe 
Nghe 
 Vì 
 Vì 
 vì 
 Vì 
- Nghe : Nhấn mạnh cảm giác , cảm xúc khi nghe tiếng gà . 
- Vì : Nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người chiến sĩ . 
 Những từ ngữ được lặp đi lặp lại để làm nổi bật ý,gây cảm xúc mạnh gọi là phép điệp ngữ . 
Ví dụ : 
“ Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ , 
 Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà .” 
 ( Hồ Chí Minh) 
 Tác dụng : Nhấn mạnh tình yêu thiên nhiên với tình yêu đất nước trong tâm hồn Bác . 
2. Ghi nhớ 1- SGK. 
Tiết 50 – Tiếng Việt : ĐIỆP NGỮ 
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . 
1. Tìm hiểu ví dụ 
2. Ghi nhớ - SGK 
Trong đoạn văn sau có những từ ngữ nào được lặp lại ? Việc lặp lại của các từ ấy có phải là điệp ngữ không ? Vì sao ? 
 Phía sau vöôøn nhaø em coù moät maûnh vöôøn . Maûnh vöôøn ôû phía sau nhaø em , em troàng raát nhieàu loaïi hoa . Em troàng hoa cuùc . Em troàng hoa thöôïc döôïc . Em troàng hoa hoàng . Em troàng caû hoa lay ôn nöõa. Ngày phụ nữ quốc tế , em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em . Em hái hoa tặng chị em  
Lưu ý : Cần phân biệt điệp ngữ là một biện pháp tu từ với lỗi lặp từ . 
 Câu hỏi thảo luận 
Coù theå söûa laïi nhö sau : 
 Phía sau nhaø em coù moät maûnh vöôøn . Ôû ñaáy , em troàng raát nhieàu hoa : naøo laø cuùc , thöôïc döôïc , ñoàng tieàn , hoàng vaø caû hoa l a y ôn nöõa . Ngày Quoác teá Phuï nöõ , em haùi hoa sau vöôøn taëng meï vaø chò . 
Tiết 50 – Tiếng Việt : ĐIỆP NGỮ 
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . 
1. Tìm hiểu ví dụ 
2. Ghi nhớ - SGK 
II. Các dạng điệp ngữ . 
 1. Tìm hiểu ví dụ 
 a/ Trªn ®­ êng hµnh qu©n xa 
 Dõng ch©n bªn xãm nhá 
 TiÕng gµ ai nh¶y æ: 
 “ Côc  côc t¸c côc ta ” 
 Nghe xao ® éng n¾ng tr­a 
 Nghe bµn ch©n ® ì mái 
 Nghe gäi vÒ tuæi th ¬ 
 ( X uâ n Qu ỳ nh ) 
b/ Anh đã tìm em , rất lâu , rất lâu 
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn 
Khăn xanh , khăn xanh phơi đầy lán sớm 
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều 
[] 
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa 
Thương em , thương em , thương em biết mấy . 
 ( Phạm Tiến Duật ) 
c/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy 
 Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu 
 Ngàn dâu xanh ngắt một màu 
 Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai ? 
 ( Đoàn Thị Điểm (?)) 
a. Điệp ngữ : Nghe => điệp ngữ cách quãng . 
b. Điệp ngữ : rất lâu , khăn xanh , thương em => Điệp ngữ nối tiếp . 
c. Điệp ngữ :Thấy , ngàn dâu 
 => Điệp ngữ chuyển tiếp (ĐN vòng ) 
 Nỗi nhớ thương cô thanh niên xung phong . 
 Nỗi buồn triền miên , kéo dài không dứt . 
Tiết 50 – Tiếng Việt : ĐIỆP NGỮ 
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . 
1. Tìm hiểu ví dụ 
2. Ghi nhớ - SGK 
II. Các dạng điệp ngữ . 
1. Tìm hiểu ví dụ 
2. Ghi nhớ 2 - SGK 
Điệp ngữ có ba dạng 
Điệp ngữ cách quãng 
Điệp ngữ nối tiếp 
Điệp ngữ chuyển tiếp (ĐN vòng ). 
Ví dụ : 
 Trong đầm gì đẹp bằng sen 
 Lá xanh , bông trắng , lại chen nhị vàng 
 Nhị vàng , bông trắng , lá xanh 
 Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn . 
  Lá xanh : Điệp ngữ cách quãng . 
 Nhị vàng : Điệp ngữ chuyển tiếp . 
- Nhấn mạnh vẻ đẹp trong sáng , tinh khiết của hoa sen . 
Tiết 50 – Tiếng Việt : ĐIỆP NGỮ 
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . 
1. Tìm hiểu ví dụ : 
 2. Ghi nhớ - SGK. 
II. Các dạng điệp ngữ . 
 1. Tìm hiểu ví dụ : 
 2. Ghi nhớ - SGK. 
III. Luyện tập : 
a.Taùc duïng : khẳng định ý chí quyết tâm chống thực dân Pháp và giành độc lập của dân tộc Việt Nam 
b. Taùc duïng : thể hiện noãi mong moûi cuûa ngöôøi noâng daân veà thôøi tieát thuaän hoà để laøm aên thuaän lôïi . 
Baøi 1 : Tìm ñieäp ngöõ trong caùc ñoaïn trích sau vaø cho bieát taùc giaû muoán nhaán maïnh ñieàu gì ? 
1. Bài 1: 
1a .Moät daân toäc ñaõ gan goùc choáng aùch noâ leä cuûa Phaùp hôn taùm möôi naêm nay, moät daân toäc ñaõ gan goùc ñöùng veà phe Ñoàng minh choáng phaùt xít maáy naêm nay, daân toäc ñoù phaûi ñöôïc töï do! Daân toäc ñoù phaûi ñöôïc ñoäc laäp ! 
 ( Hoà Chí Minh) 
 1b . Ngöôøi ta ñi caáy laáy coâng , 
 Toâi nay ñi caáy coøn troâng nhieàu beà . 
 Troâng trôøi , troâng ñaát , troâng maây , 
 Troâng möa , troâng gioù , troâng ngaøy , 
 trông đêm . 
 Troâng cho chaân cöùng ñaù meàm , 
 Trôøi eâm , bieån laëng môùi yeân taám loøng . 	 (Ca dao ) 
Tiết 50 – Tiếng Việt : ĐIỆP NGỮ 
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . 
1. Tìm hiểu ví dụ : 
 2. Ghi nhớ - SGK. 
II. Các dạng điệp ngữ . 
III. Luyện tập : 
1. Bài 1: 
1.Tìm hiểu ví dụ : 
 2.Ghi nhớ - SGK. 
2. Bài 2: 
 2. Bài 2 : Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì ? 
 Vậy mà giờ đây , anh em tôi sắp phải xa nhau . Có thể xa nhau mãi mãi . Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ . Một giấc mơ thôi . 
 ( Khánh Hoài ) 
 - Xa nh au : điệp ngữ cách quãng . 
 - Một giấc mơ : điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp nhữ vòng ). 
3. Bài 4 : 
3. Bài 4 : H·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông điệp ngữ . 
 Trăng là người bạn muôn đời của thi sỹ , với Hồ Chí Minh cũng vậy , trăng từ lâu đã trở thành người bạn tri âm , tri kỉ của Người . Mỗi đêm trăng người lại gửi gắm tâm sự qua những vần thơ . Cũng bởi yêu trăng nên trăng trong thơ Bác rất đẹp . Trăng rằm tròn vằng vặc , trăng mùa xuân lung linh dát bạc tô điểm cho sức sống mùa xuân . 
DẶN DÒ 
1/ Nắm được thế nào là điệp ngữ ? Tác dụng của điệp ngữ và các dạng điệp ngữ . 
2/ Có ý thức vận dụng điệp ngữ vào viết văn nhất là văn biểu cảm . 
3/ Phân biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ . 
4/ Chuẩn bị bài : Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học 
 - Tỉm hiểu trước cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học. 
 - Xem trước bài tập phần luyện tập. 
Cảm ơn quý thầy cô và các em ! 
Kính chào tạm biệt !