Giáo án môn Ngữ văn Lớp 7 - Bài: Từ Hán Việt (Tiếp theo)

CHÀO MỪNG THẦY CÔ ĐẾN 
 DỰ GIỜ THĂM LỚP 7A2 
KIỂM TRA MIỆNG 
- Từ ghép Hán Việt có mấy loại ? 
- Trật tự các yếu tố trong từ ghép chính phụ Hán Việt như thế nào ? Tìm 1 từ ghép đẳng lập Hán Việt và 1 từ ghép chính phụ Hán Việt . 
TỪ HÁN VIỆT (TT) 
 I/ Sử dụng từ Hán Việt : 
1/ Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biểu cảm : 
*. Tìm hiểu vd : 
 ANH HÙNG BẤT KHUẤT 
PHỤ NỮ VIỆT NAM 
 TRUNG HẬU ĐẢM ĐANG 
 Ví dụ a: 
- Phụ nữ Việt Nam anh hùng , bất khuất , trung hậu , đảm đang . 
- Đàn bà Việt Nam anh hùng , bất khuất , trung hậu , đảm đang . 
Tạo sắc thái 
trang trọng 
 Sắc thái không 
 trang trọng 
Tạo sắc thái trang trọng 
NHÀ LÃO THÀNH CÁCH MẠNG, ANH HÙNG LAO ĐỘNG, NHÀ GIÁO NHÂN DÂN TRẦN VĂN GIÀU 
- Cụ là nhà cách mạng lão thành . Sau khi cụ từ trần , tang lễ của cụ đã được mai táng theo nghi thức lễ tang cấp nhà nước . 
- Cụ là nhà cách mạng lão thành . Sau khi cụ chết , tang lễ của cụ đã được chôn theo nghi thức lễ tang cấp nhà nước . 
Thể hiện thái độ tôn kính 
Thái độ thiếu tôn kính 
Thể hiện thái độ tôn kính . 
- Bác sĩ đang khám tử thi . 	 
Sắc thái tao nhã , tránh gây cảm giác ghê sợ . 
- Bác sĩ đang khám xác chết . 
Sắc thái tao nhã 
 Cảm giác ghê sợ 
 Do không đi đứng được nên việc đại tiện , tiểu tiện của ông rất khó khăn . 
Tạo sắc thái tao nhã , tránh gây cảm giác thô tục 
 Yết Kiêu đến kinh đô Thăng Long, yết kiến vua Trần 
 Nhân Tông . 
Nhà vua : Trẫm cho nhà ngươi một loại binh khí . 
Yết Kiêu : Tâu bệ hạ , thần chỉ xin một chiếc dùi sắt . 
Nhà vua : Để làm gì ? 
Yết Kiêu : Để dùi thủng chiếc thuyền của giặc , vì thần có thể lặn hàng giờ dưới nước . 
 	 ( Theo chuyện hay sử cũ ) 
 *. Nhận xét : Ghi nhớ 1/ SGK/ 82 
Ví dụ b: 
Sắc thái cổ , phù hợp với bầu không khí xã hội xa xưa 
Bài tập nhanh 
Hãy cho biết sắc thái biểu cảm các từ Hán Việt sau ? 
a, Thiếu niên Việt Nam rất dũng cảm . 
b, Hôm nay, ông ho nhiều và thổ huyết . 
c, Các từ : Đa tạ , phụ vương , hoàng hậu , 
Đáp án : 
a, Tạo sắc thái trang trọng . 
b, Tạo sắc thái tao nhã , tránh gây cảm giác ghê sợ . 
c, Tạo sắc thái cổ xưa . 
2/Không nên lạm dụng từ Hán Việt : 
 *. Tìm hiểu vd : 
 vd b/ - Ngoài sân , nhi đồng đang vui đùa . 
 vd a/ - Kì thi này con đạt loại giỏi . Con đề nghị mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng ! 
Dùng từ Hán Việt 
Dùng từ thuần Việt 
Thiếu tự nhiên , không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp 
Tự nhiên , trong sáng phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp 
a/ - Kì thi này con đạt loại giỏi . Mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng nhé ! 
b/ - Ngoài sân , trẻ em đang vui đùa . 
 *. Nhận xét : Ghi nhớ 2/ SGK/ 83 
Bài tập nhanh 
Câu 1: Trong trường hợp sau đây ta sử dụng trường hợp nào ? Vì sao ? 
 a, Bông hoa này trông rất mĩ lệ . 
 b, Bông hoa này trông rất đẹp . 
Câu 2: Khi nói chuyện với một bà cụ ở nông thôn ta nên chọn cách nói nào ? Vì sao 
 a, Cháu vừa từ phi trường về . 
 b, Cháu vừa từ sân bay về . 
Đáp án : 
Câu 1: b 
Câu 2: b 
 Vì khi sử dụng đúng làm cho lời ăn tiếng nói được tự nhiên , trong sáng và phù hợp vói hoàn cảnh giao tiếp . 
I/ Sử dụng từ Hán Việt : 
1/ Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biểu cảm 
 2/ Không nên lạm dụng từ Hán Việt 
 II/ Luyện tập : 
1/ Em chọn từ ngữ nào trong ngoặc  đơn để điền vào chỗ trống ? 
 Công cha như núi Thái Sơn 
 Nghĩa . . như nước trong nguồn chảy ra 
-( thân mẫu , 
 mẹ ) : Nhà máy dệt kim Vinh mang tên Hoàng 
 Thị Loan . Chủ tịch Hồ Chí Minh. 
 Tham dự buổi chiêu đãi có ngài đại sứ và 
-( phu nhân ,  
 vợ ) : Thuận .. Thuận chồng tát bể Đông 
 cũng cạn . 
mẹ 
thân mẫu 
phu nhân 
vợ 
 	 	 Con chim  thì tiếng kêu thương . 
 Con người .. thì lời nói phải 
- ( lâm chung , 
 sắp chết ) : Lúc .. ông cụ còn dặn dò con 	 cháu phải thương yêu nhau . 
 Mọi cán bộ đều phải thực hiện lời . 
 của Chủ tịch Hồ Chí Minh: cần , kiệm , 
- ( giáo huấn , liêm , chính , chí công vô tư . 
 dạy bảo ) : 
 	Con cái cần phải nghe lời .. của 
 cha mẹ . 
sắp chết 
sắp chết 
lâm chung 
giáo huấn 
dạy bảo 
 2/ Vì sao người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên người , tên địa lí ? 
 Sở dĩ người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên người , tên địa lí vì nó mang sắc thái trang trọng . 
- Thanh Thảo => 
Cỏ Xanh 
- Thanh Vân => 
Mây xanh 
 - Thu Thảo => 
Cỏ mùa thu 
- Trường giang => 
Sông dài 
3/ Tìm từ ngữ Hán Việt góp phần tạo sắc thái cổ xưa trong đoạn văn trích truyền thuyết Mị Châu , Trọng Thủy . 
Những từ Hán Việt tạo sắc thái cổ xưa như : Giảng hòa , cầu thân , hòa hiếu , nhan sắc tuyệt trần . 
4/ Hãy dùng các từ thuần Việt để thay thế cho các từ Hán Việt cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường . 
 Thay từ “ bảo vệ ” = giữ gìn 
 Thay từ “ mĩ lệ ” = đẹp đẽ 
BÀI TẬP NHANH 
	 Câu 1: Đây là tên của Bác Hồ thường dùng khi làm hoạt động cách mạng ở nước ngoài : 
 Nguyễn Ái Quốc 
Câu 2: Không nên sử dụng từ Hán Việt trong trường hợp nào ? 
a, Trang trọng , tao nhã . 
b, cổ xưa . 
c, Châm biếm 
Đáp án : câu c 
Câu 3: Trong mỗi cặp câu dưới đây câu nào diễn đạt hay hơn ? 
a. - Chúc anh lên đường thượng lộ bình an. 
 - Chúc anh lên đường bình an. 
b. - Gia cảnh nhà cô ấy rất khó khăn . 
 - Cảnh nhà cô ấy rất khó khăn . 
Đáp án : chọn ý 2 câu a và ý 2 câu b. 
Câu 4: viết đoạn văn về môi trường có sử dụng từ Hán Việt 
 Môi trường có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của con người . Hiện nay môi trường đang bị ô nhiễm nghiêm trọng . Bên cạnh những hành động tàn phá rừng gây ô nhiễm không khí , nguồn nước thì chúng ta cũng cần quan tâm đến mọi thói quen xấu của người . Đó chính là xả rác và phóng uế nơi công cộng . Hành vi đó đã à đang làm mất đi vẻ đẹp của thành phố , ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân . Để cứu lấy trái đất , cứu lấy nhân loại chúng ta hãy có những hành động cụ thể , để cải thiện môi trường . Đồng thời chúng ta hãy lên án mạnh mẽ những hành vi gây ô nhiễm môi trường . 
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC 
* Đối với bài học ở tiết học này : 
 Học thuộc hai nội dung ghi nhớ SGK/82-83. 
 Hoàn thành các bài tập vào vở bài tập ngữ văn . 
* Đối với bài học ở tiết học tiếp theo : 
- Chuẩn bị tiết 28 “ Quan hệ từ ”. 
- Thế nào là quan hệ từ ? 
 - Sử dụng quan hệ từ như thế nào ?