Đề thi chọn học sinh giỏi cấp trường môn Ngữ văn Lớp 7 - Năm học 2014-2015 - Phòng GD&ĐT Bình Giang (Có đáp án)

ĐỀ CHÍNH THỨC
PHÒNG GD&ĐT BÌNH GIANG
ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG
NĂM HỌC 2014 - 2015
MÔN: NGỮ VĂN - LỚP 7
(Thời gian làm bài: 120 phút)
Câu 1 (2điểm) 
Ghi theo trí nhớ 3 câu tục ngữ bất kì trong bài ‘Tục ngữ về con người và xã hội”
Nêu ý nghĩa của các câu tục ngữ em vừa ghi. Theo em, điều gì làm nên cái hay, cái hấp dẫn của tục ngữ ?
Câu 2 (3 điểm): 
	Em hãy trình bày cảm nhận về bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh: 
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Câu 3 (5 điểm): Có ý kiến đã nhận xét rằng:
	"Thơ ca dân gian là tiếng nói trái tim của người lao động. Nó thể hiện sâu sắc những tình cảm tốt đẹp của nhân dân ta."
 Dựa vào những câu tục ngữ, ca dao mà em đã được học và đọc thêm, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
-------------------HẾT-------------------
Họ tên học sinh:.Số báo danh:...............................................................
Chữ kí giám thị 1:  Chữ kí giám thị 2............
PHÒNG GD&ĐTBÌNH GIANG
---------------------
HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI
NĂM HỌC 2014-2015
MÔN: NGỮ VĂN- LỚP 7
 (Hướng dẫn chấm gồm 03 trang)
Câu 1 (2điểm) 
Ghi được 3 câu tục ngữ bất kì trong bài ‘Tục ngữ về con người và xã hội”
Nêu được ý nghĩa của các câu tục ngữ đó. (1đ)
	Làm nên cái hay, cái hấp dẫn của tục ngữ là giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của nó. Về nghệ thuật: nó là những câu nói gắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh... (0,5đ)
Về nội dung, nó đúc rút kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt trong đời sống (tục ngữ ví như túi khôn nhân loại) được vận dụng vào đời sống hàng ngày (0,5đ)
Câu 2 (3 điểm):
 * Yêu cầu chung: viết thành bài văn cảm thụ gồm có ba phần, hiểu đúng và phân tích được cái hay cái đẹp trong nội dung, ý nghĩa, nghệ thuật của bài thơ. Bài viết diễn đạt trong sáng, lưu loát thể hiện được cách cảm thụ tốt, không mắc các lỗi diễn đạt dùng từ, chính tả hay viết tắt. Khuyến khích những bài biết so sánh liên hệ với những bài thơ khác của Bác hay của Nguyễn Trãi.
* Yêu cầu cụ thể: Các ý cần đạt được như sau: 
A. Mở bài (0,5 điểm)
- Giới thiệu tác giả Hồ Chí Minh và hoàn cảnh sáng tác bài thơ.
B. Thân bài:
1. Hai câu đầu (1 điểm)
- Đó là bức tranh đêm rừng ở Việt Bắc tuyệt đẹp: Có âm thanh (tiếng suối), có ánh sáng (trăng), có hình dáng cây cỏ (cây cổ thụ, hoa). Âm thanh tiếng suối trong trong trẻo như tiếng hát của một ca sĩ nào đó. Ánh sáng trăng đan dệt vào vòm cây cổ thụ, bóng cây lại lồng vào bóng hoa. Tất cả lại hiện lên một khung cảnh thơ mộng, cỏ cây trời đất ấp iu, vấn vít, chở che tỏa sáng bên nhau, nâng đỡ làm đẹp cho nhau.
- Nghệ thuật so sánh “Tiếng suối trong như tiếng hát xa”, Bác cảm nhận thiên nhiên như cảm nhận về vẻ đẹp của con người. Bác nghe tiếng suối ngỡ như tiếng hát. Bởi vì với Bác, thiên nhiên luôn là người bạn gần gũi để sẻ chia mọi buồn vui; với Bác cỏ cây trăng sao như có linh hồn biết cảm thông, gắn bó với con người.
- Bao trùm lên bức tranh thiên nhiên rừng Việt Bắc ấy là một tình yêu say đắm ngọt ngào của nhà thơ.
2. Hai câu sau (1 điểm) 
Câu ba có hai vế. Vế trước “cảnh khuya như vẽ” tóm tắt nhấn mạnh thêm vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên. Vế sau cũng nhấn mạnh thêm cảm xúc mến yêu say đắm vẻ đẹp thiên nhiên, cảm hứng dạt dào của một thi sĩ.
- Câu 4 điệp từ “chưa ngủ” được nhắc lại bất ngờ giải thích lí do chưa ngủ: “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”. Ý thơ chuyển hướng đột ngột mà thú vị. Nỗi niềm thao thức chưa ngủ của Bác Hồ không chỉ bởi vì vẻ đẹp thiên nhiên mà còn vì, chủ yếu là vì: lo lắng sự nghiệp kháng chiến của nước nhà, lo đến nhiệm vụ lãnh đạo cuộc kháng chiến của bản thân mình. Có thể nói hai từ “chưa ngủ” nối hai câu thơ trên giống như chiếc bản lề khép mở hai tình cảm lớn trong tâm hồn nhà thơ Hồ Chí Minh: Tình yêu thiên nhiên và tình yêu Tổ quốc.
C. Kết bài (0,5 điểm)
 - Bài thơ sáng tác trong thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Việc nước trăm ngàn khó khăn, trăm điều lo lắng song Bác vẫn rung cảm trước thiên nhiên và làm thơ gửi gắm tình yêu thiên nhiên. Qua bài thơ chúng ta càng hiểu rõ thêm vẻ đẹp tâm hồn Bác: nhà thơ- chiến sĩ.
Câu 3 (5 điểm):
1. Yêu cầu về kĩ năng và hình thức:
- Xác định đúng kiểu bài chứng minh nhận định về văn học dân gian (tục ngữ, ca dao).
- Viết bài phải có bố cục rõ ràng, có luận điểm, luận cứ, luận chứng.
- Trình bày sạch đẹp, câu chữ rõ ràng, hành văn giàu cảm xúc và trôi chảy.
2. Yêu cầu về nội dung:
a) Mở bài:
- Dẫn dắt được vào vấn đề hợp lí.
- Trích dẫn được nội dung cần chứng minh ở đề bài, đánh giá khái quát vấn đề.
b) Thân bài:
* Thơ ca dân gian là gì? (thuộc phương thức biểu đạt trữ tình của văn học dân gian gồm tục ngữ, dân ca, ca dao; thể hiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân lao động với nhiều cung bậc tình cảm khác nhau, đa dạng và phong phú xuất phát từ những trái tim lao động của nhân dân; là cách nói giản dị, mộc mạc, chân thành nhưng thể hiện những tình cảm to lớn; là suối nguồn của tình yêu thương, là bến bờ của những trái tim biết chia sẻ.).
* Tại sao thơ ca dân gian là tiếng nói trái tim của người lao động (lập luận): Thể hiện những tư tưởng, tình cảm, khát vọng, ước mơ.. của người lao động.
* Thơ ca dân gian "thể hiện sâu sắc những tình cảm tốt đẹp của nhân dân ta":
- Tình yêu quê hương đất nước, yêu thiên nhiên (dẫn chứng).
- Tình cảm cộng đồng (dẫn chứng: "Dù ai đi mùng mười tháng ba; Bầu ơi thương  một giàn; Nhiễu điều phủ lấy ... nhau cùng; máu chảy ruột mềm, Môi hở răng lạnh.. ").
- Tình cảm gia đình:
+ Tình cảm của con cháu đối với tổ tiên, ông bà (dẫn chứng: Con người có tổ .. có nguồn; Ngó lên nuột lạt.. bấy nhiêu; ).
+ Tình cảm của con cái đối với cha mẹ (dẫn chứng: Công cha như  là đạo con; Ơn cha  cưu mang; Chiều chiều ra đứng  chín chiều).
+ Tình cảm anh em huynh đệ ruột thịt (dẫn chứng: Anh em như chân  đỡ đần; Anh thuận em hoà là nhà có phúc; Chị ngã em nâng).
+ Tình cảm vợ chồng (dẫn chứng: Râu tôm khen ngon; Thuận vợ thuận  cạn).
- Tình bằng hữu bạn bè thân thiết, tình làng xóm thân thương (dẫn chứng: Bạn về có nhớ nhớ trời; Cái cò cái vạc giăng ca; ).
- Tình thầy trò (dẫn chứng: Muốn sang thì bắc lấy thầy).
- Tình yêu đôi lứa (dẫn chứng: Qua đình bấy nhiêu; Yêu nhau cới gió bay; Gần nhà mà làm cầu; Ước gì sông  sang chơi.).
c) Kết bài:
- Đánh giá khái quát lại vấn đề.
- Bộc lộ tình cảm, suy nghĩ của bản thân về vấn đề vừa làm sáng tỏ.
 BIỂU ĐIỂM (CÂU 3)
 Điểm 4-5: Đáp ứng được những yêu cầu nêu trên, văn viết có cảm xúc, dẫn chứng chọn lọc phong phú, diễn đạt trong sáng. Có thể còn có một vài sai sót nhỏ.
Điểm 3-4: Cơ bản đáp ứng được những yêu cầu nêu trên, dẫn chứng chưa thật phong phú nhưng phải làm nổi bật được trọng tâm, diễn đạt tương đối tốt. Có thể mắc một vài sai sót nhỏ.
Điểm 2-3: Đáp ứng được 1/2 yêu cầu nêu trên, dẫn chứng chưa thật phong phú nhưng phải đầy đủ, làm rõ được trọng tâm, diễn đạt chưa hay nhưng rõ ràng. Có thể mắc một vài sai sót nhỏ.
Điểm 1: Chưa nắm được nội dung yêu cầu của đề bài, hầu như chỉ bàn luận chung chung hoặc hiểu không đúng tinh thần của đề bài, dẫn chứng nghèo nàn, phân tích còn nhiều hạn chế. Bố cục lộn xộn, mắc nhiều lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp.
Điểm 0 : Không hiểu đề, sai lạc cả về nội dung và phương pháp.
 Trên đây là một vài gơị ý về thang mức điểm, các giám khảo cần cân nhắc từng trường hợp cụ thể cho điểm phù hợp