Tài liệu bồi dưỡng Cơ sở lý luận về phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

 NGÂN HÀNG THẾ GIỚI

DỰ ÁN HỖ TRỢ ĐỔI MỚI GDPT
TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG 
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH
(Mô-đun 2.0)
Hà Nội, 2020 
MỤC LỤC
CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CT
Chương trình
DH
Dạy học
GV
Giáo viên
GDPT
Giáo dục phổ thông
HS
Học sinh
KT
Kiến thức
KN
Kĩ năng
NL
Năng lực
PP
Phương pháp
SGK
Sách giáo khoa

A. GIỚI THIỆU MÔ-ĐUN GVTH 02
1. Mục tiêu, vị trí Mô-đun GVTH 2
Sau khi ban hành Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ GDĐT ban hành danh mục 54 mô-đun bồi dưỡng giáo viên cốt cán và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông cốt cánQuyết định số 4660/QĐ-BGDĐT ngày 19/12/2019 của Bộ trưởng Bộ GDĐT ban hành danh mục các mô-đun bồi dưỡng giáo viên cốt cán và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông cốt cán để thực hiện công tác bồi dưỡng thường xuyên giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông.
. Mục tiêu của 54 mô-đun này nhằm hỗ trợ giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông triển khai thực hiện thành công Chương trình giáo dục phổ thông 2018; đáp ứng nhu cầu học tập thường xuyên, liên tục, suốt đời của mỗi giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông; góp phần tăng cường năng lực để đáp ứng yêu cầu về tiêu chuẩn nghề nghiệp giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông. 
Trong hệ thống 54 mô-đun nêu trên có 9 mô-đun dành cho giáo viên tiểu học, trong đó cần ưu tiên bồi dưỡng 4 mô-đun sau:
- Mô-đun GVTH 1: Hướng dẫn thực hiện CT GDPT 2018 (Năm 2019, Bộ GDĐT đã tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên cốt cán)
- Mô-đun GVTH 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
- Mô-đun GVTH 3: Kiểm tra, đánh giá học sinh tiểu học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực
- Mô-đun GVTH 4: Xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học.
2. Cấu trúc mô-đun GVTH 02
Mô-đun GVTH 2 gồm 13 mô-đun thành phần. Chi tiết trong bảng sau:
STT
Ký hiệu
Tên mô-đun
1
Mô-đun 2.0
Cơ sở lý luận về phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh
 (Tài liệu dùng chung cho các môn học, hoạt động giáo dục cấp tiểu học)
2
Mô-đun 2.1
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Tiếng Việt
3

Mô-đun 2.2
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Toán
4
Mô-đun 2.3
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Đạo đức
5
Mô-đun 2.4
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Tự nhiên và Xã hội
6
Mô-đun 2.5
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Khoa học
7
Mô-đun 2.6
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Lịch sử và Địa lý
8
Mô-đun 2.7
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Giáo dục thể chất
9
Mô-đun 2.8
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Âm nhạc
10
Mô-đun 2.9
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Mĩ thuật
11
Mô-đun 2.10
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Tin học
12
Mô-đun 2.11
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Môn Công nghệ
13
Mô-đun 2.12
Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học
Hoạt động trải nghiệm

B. GIỚI THIỆU MÔ-ĐUN 2.0
Khởi động:
Học viên làm bài tập sau:
Kể từ khi hoàn thành mô đun 1: Hướng dẫn thực hiện CT GDPT, hãy liệt kê vào ô dưới đây tối đa năm thay đổi bạn đã thực hiện đối với việc giảng dạy của mình để hỗ trợ tốt hơn cho việc phát triển phẩm chất và năng lực.
Học viên có thể xem các câu trả lời từ 5 học viên khác
Những thay đổi này mang lại lợi ích gì cho học sinh? Cho chính bản thân học viên? Hãy ghi và ô dưới đây
Học viên có thể xem các câu trả lời từ 5 học viên khác
I. Mục tiêu
Sau khi học mô-đun 2.0, học viên có thể:
- Phân tích được khái niệm PC, NL và các thành tố, chỉ số hành vi các PC, NL. 
- Phân tích và mô tả được hệ thống chỉ số hành vi một thành tố của một PC, NL.
- Phân tích được đặc trưng của dạy học tích cực và nêu các PP, kĩ thuật dạy học tích cực phổ biến mà CT GDPT 2018 đã giới thiệu; giải thích được vì sao các PP, kĩ thuật đó có thể thúc đẩy học tập tích cực và phát triển NL HS.
- Phân tích được yêu cầu đạt các chủ đề nội dung môn học để lựa chọn PP-KTDH/GD và soạn các hoạt động học tập các chủ đề đó. 
- Biết tìm (các) cơ hội phát triển các PC, NL trong quá trình dạy học, giáo dục môn học/hoạt động giáo dục và định hướng chọn PP-KT DHGD và thiết kế hoạt động học tập phù hợp với từng cơ hội.
- Vận dụng được kiến thức, kĩ năng được bồi dưỡng vào thiết kế kế hoạch bài dạy/giáo án/bài học phát triển PC, NL trong các môn học/hoạt động giáo dục ở cấp tiểu học.
- Hỗ trợ được đồng nghiệp phát triển về kiến thức, kĩ năng và kinh nghiệm vận dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học và giáo dục môn học/hoạt động giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh tiểu học.
II. NỘI DUNG CHÍNH
1. Chủ đề 1: CT xây dựng theo tiếp cận nội dung, CT xây dựng và phát triển theo tiếp cận năng lực
1.1. Khái niệm về phẩm chất
1.2. Khái niệm về năng lực
1.3. CT xây dựng theo tiếp cận nội dung, CT xây dựng và phát triển theo tiếp cận năng lực
2. Chủ đề 2: Lý thuyết kiến tạo trong dạy học
2.1. Quan niệm về dạy học kiến tạo
2.2. Đặc điểm dạy học kiến tạo
2.3. Điều kiện thực hiện dạy học kiến tạo
3. Chủ đề 3: Mô hình vùng phát triển gần nhất của Vygotsky và định hướng PP dạy học phát triển PC, NL HS theo mô hình Vygotsky
3.1. Mô hình Vùng phát triển gần nhất của Vygotsky
3.2. Định hướng PP DH phát triển năng lực HS dựa trên lý thuyết Vùng phát triển gần nhất
4. Chủ đề 4: Phương pháp dạy học và giáo dục phát triển PC, NL HS
4.1. Tìm hiểu cách sử dụng các PPDH tích cực theo hướng phát triển PC, NL HS
4.2. Tìm hiểu các bước thiết kế bài học phát triển PC, NL
4.3. Tìm hiểu tiêu chí xây dựng bài học và tổ chức hoạt động học của HS
5. Giới thiệu một số PPDH và KTDH tích cực nhằm phát triển PC, NL HS
5.1. Một số PPDH phát triển PC, NL HS
5.1.1. PPDH “Hợp tác”
5.1.2. PPDH “Bàn tay nặn bột”
5.1.3. PPDH “Phát hiện và giải quyết vấn đề”
5.1.4. PPDH “Dự án”
5.1.5. PPDH “Tình huống”
5.1.6. PPDH “Thực hành”
5.1.7. PPDH “Thí nghiệm”
5.1.8. PPDH “Lớp học đảo ngược”
5.1.9. PPDH “Tích hợp”
5.1.10. PPDH “Chia nhóm”
5.2. Một số kĩ thuật dạy học phát triển PC, NL HS
5.2.1. KTDH “Động não”
5.2.2. KTDH “Sơ đồ tư duy”
5.2.3. KTDH “KWL”
5.2.4. KTDH “XYZ”
5.2.5. KTDH “Các mảnh ghép”
5.2.6. KTDH “ Khăn trải bàn”
5.2.7. KTDH “DH theo trạm”
5.2.8. KTDH “Đọc tích cực"
5.2.9. KTDH “Đóng vai”
5.2.10. KTDH “Ổ bi”
5.2.11. KTDH “Bể cá”
5.2.12. KTDH “Tia chớp”
C. TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG THEO CÁC CHỦ ĐỀ CỦA MÔ-ĐUN 2.0
1. Chủ đề 1: CT xây dựng theo tiếp cận nội dung, CT xây dựng và phát triển theo tiếp cận NL
Mục tiêu:
Sau khi học chủ đề này, học viên có thể:
- Phân biệt được CT xây dựng theo tiếp cận nội dung, CT xây dựng và phát triển PC, NL. So sánh CT GDPT 2006 với CT GDPT 2018 để nhận ra được sự khác nhau giữa tiếp cận nội dung và tiếp cận NL biểu hiện trong hai CT đó. Nêu được những biểu hiện tiếp cận NL trong CTGDPT 2018Nêu được ví dụ và phân tích một biểu hiện đó. 
- Phân tích được mối quan hệ nội dung với NL và PC.
Thông tin cơ bản Chủ đề 1:
1.1. Khái niệm về PC
a) CT GDPT 2018 nêu: “PC là những tính tốt thể hiện ở thái độ, hành vi ứng xử của con người; cùng với NL tạo nên nhân cách con người”. “CT GDPT 2018 hình thành và phát triển cho HS những PC chủ yếu sau: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm”. 
b) PC được hiểu là cái làm nên giá trị của người hay vật. Tâm lí học phân biệt PC tâm lí - “những đặc điểm thuộc tính tâm lí, nói lên mặt đức (theo nghĩa rộng) của một nhân cách” với PC trí tuệ - “những đặc điểm bảo đảm cho hoạt động nhận thức của một người đạt kết quả tốt,bao gồm những PC của tri giác (óc quan sát), của trí nhớ (nhớ nhanh, bền, chính xác,...) của tưởng tượng, tư duy, ngôn ngữ và chú ý. Trí thông minh là hiệu quả tổng hợp của PC trí tuệ”. Như vậy, đặt trong sự đối sánh với NL, khái niệm PC trong các văn kiện của Đảng, Nhà nước về đổi mới CT và SGK có nghĩa là đạo đức. Yêu cầu “Phát triển toàn diện cả về PC và NL” là sự tiếp nối truyền thống xây dựng con người toàn diện có đức, có tài, vừa hồng vừa chuyên của dân tộc. PC của HS trong CT GDPT 2018 được hình thành và phát triển thông qua dạy học các môn học, HĐGD.
1.2. Khái niệm về NL 
1.2.1. CT GDPT 2018 [1] nêu: “NL là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các KT, KN và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,..thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể.”
“CT GDPT hình thành và phát triển cho học sinh những NL cốt lõi sau:
a) Những NL chung được hình thành, phát triển thông qua tất cả các môn học và hoạt động giáo dục: NL tự chủ và tự học, NL giao tiếp và hợp tác, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo;
b) Những NL đặc thù được hình thành, phát triển chủ yếu thông qua một số môn học và hoạt động giáo dục nhất định: NL ngôn ngữ, NL tính toán, NL khoa học, NL công nghệ, NL tin học, NL thẩm mĩ, NL thể chất.”
Như vậy, NL chung và NL đặc thù trong CT GDPT 2018 đều được hình thành và phát triển thông qua các môn học, hoạt động giáo dục; NL đặc thù vừa là mục tiêu vừa là “đơn vị thao tác” trong các hoạt động dạy học, giáo dục góp phần hình thành và phát triển các NL chung.
1.2.2. Ngoài ra, NL được hiểu theo rất nhiều cách khác nhau bằng sự lựa chọn (các) loại dấu hiệu khác nhau. Có thể phân làm hai nhóm chính:
- Nhóm lấy dấu hiệu tố chất tâm lý để định nghĩa. Chẳng hạn, “NL là một thuộc tính tích hợp của nhân cách, là tổ hợp các đặc tính tâm lý của cá nhân phù hợp với những yêu cầu của một hoạt động xác định, đảm bảo cho hoạt động đó có kết quả tốt đẹp”.
- Nhóm lấy dấu hiệu về các yếu tố tạo thành khả năng hành động để định nghĩa. Chẳng hạn, “NL là khả năng vận dụng những KT, kinh nghiệm, KN, thái độ và hứng thú để hành động một cách phù hợp và có hiệu quả trong các tình huống đa dạng của cuộc sống”. Hoặc “NL là khả năng làm chủ những hệ thống KT, KN, thái độ và vận hành (kết nối) chúng một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ hoặc giải quyết hiệu quả vấn đề đặt ra của cuộc sống”. Hay một quan niệm khác: “NL là một tích hợp các KN (tập hợp trật tự các KN/hoạt động) cho phép nhận biết một tình huống và có sự đáp ứng tình huống đó tương đối tự nhiên và thích hợp (sự tác động lên các nội dung trong một loại tình huống cho trước có ý nghĩa đối với cá nhân để giải quyết vấn đề do tình huống này đặt ra)”; thể hiện một NL là biết sử dụng các nội dung và các KN trong một tình huống có ý nghĩa, có NL có nghĩa là làm được.
Dù diễn đạt cách nào cũng thấy NL có một số đặc điểm chung, cơ bản sau:
- NL được hình thành, phát triển thông qua hoạt động và thể hiện ở sự thành công trong hoạt động thực tiễn. NL là sự kết hợp giữa tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện của người học, là kết quả huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,  NL đề cập tới xu thế đạt được một kết quả nào đó của một công việc cụ thể, do một con người cụ thể thực hiện (NL học tập, NL tư duy, NL tự quản lý bản thân,  Không tồn tại NL chung chung.
- NL chỉ tồn tại trong quá trình vận động, phát triển của một hoạt động cụ thể. NL vừa là mục tiêu, vừa là kết quả hoạt động, nó là điều kiện của hoạt động, nhưng cũng phát triển trong chính hoạt động đó. Quá trình dạy học, giáo dục nhằm hình thành, rèn luyện, phát triển NL ở cá nhân tất yếu phải đưa cá nhân tham gia vào các hoạt động. Bản chất của NL là khả năng của chủ thể kết hợp một cách linh hoạt, có tổ chức hợp lí các KT, KN với thái độ, giá trị, động cơ, nhằm đáp ứng những yêu cầu phức hợp của một hoạt động, bảo đảm cho hoạt động đó đạt kết quả tốt đẹp trong một bối cảnh (tình huống) nhất định. Biểu hiện của NL là biết sử dụng các nội dung và các KN trong một tình huống có ý nghĩa, chứ không ở tiếp thu lượng tri thức rời rạc. Vì vậy rèn luyện, hình thành, phát triển PC, NL được thực hiện theo sơ đồ logic: KIẾN THỨC X KĨ NĂNG X THÁI ĐỘ /GIÁTRỊ X TÌNH HUỐNG. Theo cách mà hiện nay mục tiêu giáo dục/dạy học thường được mô tả KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ thì logic trên có thể mô phỏng MỤC TIÊU X TÌNH HUỐNG, trong đó TÌNH HUỐNG thuộc phạm trù PP giáo dục/dạy học tổ chức HS gia công trí tuệ nội dung bằng các kĩ năng tư duy để giải quyết vấn đề học tập hoặc vấn đề thực tiễn đời sống.
1.3. CT xây dựng theo tiếp cận nội dung, CT xây dựng và phát triển theo tiếp cận năng lực
PP dạy học, giáo dục có chức năng cụ thể hóa, hiện thực hóa CT giáo dục nói chung và CT môn học, hoạt động giáo dục nói riêng. Như vậy, khi lựa chọn, triển khai PP dạy học cần nhận ra CT được phát triển theo tiếp cận nào. Có nhiều tiếp cận phát triển CT giáo dục, trong đó có hai tiếp cận quan trọng định hướng xây dựng mục tiêu, chuẩn đầu ra, PP, hình thức, phương tiện dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS, đó là: tiếp cận nội dung và tiếp cận NL.
1.3.1. CT xây dựng theo tiếp cận nội dung
Tiếp cận này xuất phát từ quan niệm giáo dục là quá trình truyền thụ những KT mà tất cả mọi người cần có và có thể biết. Theo đó, CT giáo dục là bản phác thảo nội dung giáo dục cho nên việc xây dựng CT bắt đầu bằng lựa chọn môn học và nội dung cụ thể của mỗi môn học. Mục tiêu giáo dục chính là nội dung KT từng môn học mà GV phải dạy và HS phải học để lĩnh hội; chuẩn đầu ra của CT chủ yếu bao gồm các tiêu chí nội dung KT. Theo tiếp cận này CT được mô tả hệ thống nội dung theo logic các môn học, logic các đơn vị nội dung trong một môn học, giữa các cấp học, khối lớp. CT loại này thường bị nhấn mạnh ghi nhớ, tái hiện KT cả trong hoạt động dạy, hoạt động học và kiểm tra – đánh giá kết quả học tập.
1.3.2. CT xây dựng và phát triển theo tiếp cận NL
a) Phân biệt NL với KT, KN, thái độ
Kiến thức: Những hiểu biết có được của con người về thế giới tự nhiên và xã hội nhờ học tập trong trường và từng trải trong thực tế cuộc sống.
Kĩ năng: Khả năng thực hiện đúng hành động, hoạt động phù hợp với những mục tiêu và điều kiện cụ thể tiến hành hành động ấy. Kĩ năng về cơ bản được cấu tạo bởi chuỗi các thao tác hành vi (hay ứng xử) của cá nhân, được sắp xếp theo một cấu trúc nhất định.
Thái độ: Cách nhìn, cách nghĩ, cách hành động trên cơ sở nhận thức chủ quan trước một vấn đề, một tình hình. Thái độ luôn chứa đựng ý thức rõ ràng về mục đích và hành động của chủ thể và có tác dụng chi phối nhất định tới hoạt động thực tiễn của cá nhân.
Như vâỵ, NL được cấu thành từ những bộ phận cơ bản: 
- KT về lĩnh vực hoạt động; 
- KN tiến hành hoạt động; 
- Những điều kiện tâm lí để tổ chức và thực hiện tri thức, KN đó trong một cơ cấu thống nhất và theo một định hướng rõ ràng, chẳng hạn ý chí- động cơ, tình cảm- thái độ đối với nhiệm vụ, 
Như vậy, “Kĩ năng” chỉ là một yếu tố cơ bản và quan trọng cấu thành nên NL. Đôi khi NL có thể hiện dưới dạng KN, kĩ xảo (khả năng thực hiện thành thục một loại hoạt động nào đấy trong một hoặc nhiều bối cảnh khác nhau). Đồng thời, nếu chỉ có KT, KN, thái độ,... một cách riêng rẽ thì cũng không tạo thành NL mà phải có sự kết hợp linh hoạt và có tổ chức các thành tố này. 
Phát triển NL cần dựa trên cơ sở phát triển các thành phần (KT, KN, thái độ), trong đó phải được “thực hành”, huy động tổng hợp các thành phần trong các tình huống đa dạng, từ đó mà NL được hình thành, phát triển.
b) Mối quan hệ giữa nội dung kiến thức và năng lực 
Tiếp cận NL được cụ thể hóa bằng một sản phẩm nhân cách với các PC và NL làm tiêu điểm hướng tới của tất cả các yếu tố cấu thành CT giáo dục như: nội dung, phương thức, hình thức dạy học, giáo dục; kiểm tra- đánh giá, quản lý, kiểm định chất lượng; kế hoạch giáo dục; mô hình hoạt động của nhà trường phổ thông; NL nghề nghiệp GV. Vì vậy, CT giáo dục theo tiếp cận NL còn được gọi là CT theo tiếp cận chuẩn đầu ra.
Phân tích, so sánh tiếp cận nội dung và tiếp cận NL không chỉ để nhận ra sự khác nhau, mà còn phải thấy được những điểm giống nhau, đặc biệt để nhận ra quan hệ logic giữa chúng. Tường minh quan hệ này mới có thể tổ chức hình thành, phát triển PC,NL trong dạy học từng chủ đề nội dung môn học. Cả hai kết quả so sánh đều cần thiết vì có giá trị cho cả thiết kế và thực hiện CT giáo dục. NL và nội dung KT đều có vai trò vừa là mục tiêu, vừa là nội dung giáo dục hình thành nhân cách. Trong mối quan hệ NL-nội dung có tác động hai chiều. NL được cấu trúc bởi KT, KN, thái độ. Như vậy, muốn có NL ắt phải có KT, muốn có thái độ tất yếu phải tổ chức cho người học hoạt động, đến lượt mình hoạt động chỉ thực hiện được bằng việc vận dụng KT, KN để giải quyết một nhiệm vụ có giá trị trong một bối cảnh nhất định. Nội dung KT vừa có chức năng nguyên liệu- là “Cái” để chủ thể nhận thức gia công trí tuệ trong quá trình giải quyết vấn đề có giá trị nhận thức và đời sống, qua đó hình thành được phương thức hành động, tức là biết “Cách” làm. “Cách” và “Cái” tích hợp được với nhau trong “Dung dịch hoạt động”. Hoạt động lại được xuất hiện trong tình huống sư phạm. KT là thành tố chính của NL nên người xây dựng CT giáo dục, GV phải lựa chọn cấu trúc, thành phần nội dung KT các môn học, lĩnh vực học tập sao cho có giá trị trong nhận thức và đời sống. Là phương tiện, vì trong nội dung KT khoa học đã chứa đựng cả phương thức tạo ra nó, nghĩa là trong “Cái” đã có cả “Cách”. Cũng chính vì vậy, trong nhà trường hoạt động dạy học chiếm vị trí trung tâm, chi phối các hoạt động khác. Và, trong quá trình phát triển CT khâu lựa chọn thành phần, cấu trúc các lĩnh vực môn học, các môn học, chủ đề học tập có vị trí đặc biệt quan trọng. Đối tượng vật liệu thao tác trực tiếp, thường xuyên của GV và HS là các môn học được thể hiện trong SGK. Khó khăn, thách thức lớn nhất của người làm CT và đặc biệt đối với GV là trong quá trình dạy học phải làm bộc lộ phương thức- cách nhà khoa học đã tìm kiếm được và vận dụng được KT đó. Phát triển CT GDPT theo tiếp cận nội dung dễ bị sa vào thái cực thiên về cung cấp KT trong xây dựng, mô tả mục tiêu, nội dung, PP giáo dục, kiểm tra- đánh giá, quản lý chất lượng. Để tránh được tình trạng đó cần phát triển CT theo tiếp cận NL với bản thiết kế cấu trúc NL bao gồm các tiêu chuẩn, tiêu chí PC, NL được mô tả tường minh với các mức độ khác nhau về sản phẩm đầu ra và quá trình hình thành sản phẩm đó. Khẳng định này có cơ sở vững chắc rằng: tích lũy KT có sẵn, rời rạc, hàn lâm không bảo đảm chắc chắn hình thành được NL hành động ở HS, nhưng nếu rèn luyện, phát triển NL bằng tổ chức hoạt động vận dụng KT thì cả trong quá trình, cả sản phẩm đầu ra của quá trình đó đều chứa đựng KT và cách tìm kiếm KT đó. Đổi mới PP dạy học theo triết lý đó chỉ hiện thực hóa trong thực tiễn tác nghiệp ở nhà trường khi mọi yếu tố của CT đều quán triệt mục tiêu phát triển NL. Khó khăn gặp phải trong đổi mới PP theo hướng tổ chức hoạt động trước hết là do việc trình bày nội dung môn học trong văn bản CT và SGK khó làm bộc lộ yếu tố “Cách”, làm cho thông tin nội dung KT trở nên “lộ thiên” dễ làm cho người dạy và người học sa đà vào đó với quan niệm chỉ cần truyền đạt kiến thức giáo điều, có sẵn cho HS. Khó khăn nữa phải kể đến, đó là GV cần phải quán triệt đầy đủ cơ sở lý luận, đặc biệt KN tổ chức dạy học tích hợp. Bản chất của tích hợp là vận dụng KT, KN từ nhiều nguồn, để giải quyết một vấn đề có ích cho nhận thức. Như vậy, phải tích hợp các lĩnh vực KT, tích hợp các NL chung và NL chuyên biệt, tích hợp NL và nội dung.
Kiểm tra, đánh giá chủ đề 1:
Câu 1: Hãy nối nội dung cột A với nội dung cột B để có kết quả đúng
Cột A: Các PC chủ yếu trong CT GDPT 2018
Cột B: Một số yêu cầu cần đạt đối với PC chủ yếu ở cấp tiểu học
A1: Yêu nước
 B1: Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng học được ở nhà trường vào đời sống hằng ngày. Thường xuyên tham gia các công việc của trường lớp, cộng đồng vừa sức với bản thân. 
A2: Nhân ái
B2: Kính trọng, biết ơn người lao động, người có công với quê hương, đất nước; tham gia các hoạt động đền ơn, đáp nghĩa đối với những người có công với quê hương, đất nước. Yêu thiên nhiên và có những việc làm thiết thực bảo vệ thiên nhiên. 
A3: Chăm chỉ
B3: Thật thà, ngay thẳng trong học tập, lao động và sinh hoạt hằng ngày; mạnh dạn nói lên ý kiến của mình. Không tự tiện lấy đồ vật, tiền bạc của người thân, bạn bè, thầy cô và những người khác.
A4: Trung thực
B4: Có ý thức chăm sóc, bảo vệ cây xanh và các con vật có ích. Tích cực tham gia các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội phù hợp với lứa tuổi. Có ý thức bảo quản, giữ gìn đồ dùng cá nhân và gia đình. Có ý thức giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể, chăm sóc sức khoẻ.
A5: Trách nhiệm
B5: Biết chia sẻ với những bạn có hoàn cảnh khó khăn, các bạn ở vùng sâu, vùng xa, người khuyết tật và đồng bào bị ảnh hưởng của thiên tai. Sẵn sàng tha thứ cho những hành vi có lỗi của bạn.
 Đáp án: A1 nối với B2; A2 nối với B5; A3 nối với B1; A4 nối với B3; A5 nối với B4
Thông tin phục vụ trả lời Câu 1: CT GDPT tổng thể/Yêu cầu cần đạt về PC chủ yếu của HS (Từ trang 37 đến trang 43)
Lưu ý: Nếu học viên trả lời chưa đúng câu 1 thì phải làm lại đến khi trả lời đúng mới được làm Câu 2
Câu 2: Hãy nối nội dung cột A với nội dung cột B để có kết quả đúng
Cột A: Các NL chung trong CT GDPT 2018
Cột B: Một số yêu cầu cần đạt đối với NL chung ở cấp tiểu học
A1: Tự chủ và tự học
B1: Dựa trên hiểu biết đã có, biết hình thành ý tưởng mới đối với bản thân và dự đoán được kết quả khi thực hiện. Xác định được nội dung chính và cách thức hoạt động để đạt mục tiêu đặt ra theo hướng dẫn. Nhận xét được ý nghĩa của các hoạt động.
A2: Giao tiếp và hợp tác
B2: Có ý thức học hỏi thầy cô, bạn bè và người khác để củng cố và mở rộng hiểu biết. Biết tên, hoạt động chính và vai trò của một số nghề nghiệp; liên hệ được những hiểu biết đó với nghề nghiệp của người thân trong gia đình. Tìm được những cách giải quyết khác nhau cho cùng một vấn đề. Thực hiện đúng kế hoạch học tập, lao động; không mải chơi, làm ảnh hưởng đến việc học và các việc khác.
A3: Giải quyết vấn đề và sáng tạo
B3: Nhận ra được những bất đồng, xích mích giữa bản thân với bạn hoặc giữa các bạn với nhau; biết nhường bạn hoặc thuyết phục bạnBước đầu biết sử dụng ngôn ngữ kết hợp với hình ảnh, cử chỉ để trình bày thông tin và ý tưởng. 
 Đáp án: A1 nối với B2; A2 nối với B3; A3 nối với B1
Thông tin phục vụ trả lời Câu 2: CT GDPT tổng thể/Yêu cầu cần đạt về NL chung của HS (Từ trang 43 đến trang 50)
Lưu ý: Nếu học viên trả lời chưa đúng câu 2 thì phải làm lại đến khi trả lời đúng mới được làm Câu 3
Câu 3: Hãy đọc các thông tin sau đây và ghi chữ Đ vào các ô vuông đối với những mệnh đề phản ánh một số đặc điểm của CT định hướng dạy học phát triển PC, NL HS:

a) Các chủ đề nội dung được lựa chọn dựa trên kiến thức môn học cụ thể

b) Tập trung vào những gì học được

c) Thời gian trên lớp được ấn định theo các hoạt động dạy theo từng đơn vị nội dung riêng lẻ

d) Mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ được tích hợp trong hoạt động giải quyết vấn đề có ý nghĩa nhận thức và thực tiễn

e) Đánh giá, đo lường kết quả học tập là những gì học sinh làm được

f) Kết quả học tập được đánh giá bằng khối lượng kiến thức học được thông qua hoạt động ghi nhớ, tái hiện

g) Giảng dạy các môn học riêng rẽ

h) Dạy học theo các chủ đề cốt lõi có tính tích hợp

i) Học là hoạt động tiếp nhận thụ động kiến thức

j) Thu nhận, xử lí thông tin bằng các kĩ năng tiến trình để giải quyết vấn đề

k) Đánh giá tiến trình được chú trọng
Đáp án: Các câu d, e, h, j, k ghi chữ Đ
Lưu ý: Nếu học viên trả lời chưa đúng câu 3 thì phải làm lại đến khi trả lời đúng mới được học sang chủ đề 2
2. Chủ đề 2. Lý thuyết kiến tạo trong dạy học
Mục tiêu:
Sau khi học chủ đề này, học viên hiểu được:
- Quan niệm về dạy học kiến tạo.
- Đặc điểm dạy học kiến tạo
- Điều kiện thực hiện dạy học kiến tạo
Thông tin cơ bản chủ đề 2:
2.1. Các tầng bậc của PPDH
Trước hết, cần phân biệt các khái niệm: Mô hình lý thuyết của PPDH, PP dạy học, KT dạy học
- Mô hình lý thuyết của PPDH có tính nguyên lý, chiến lược định hướng xây dựng, lựa chọn các PPDH. Ví dụ: Mô hình DH lấy học sinh làm trung tâm, thuyết kiến tạo, Phương pháp, kỹ thuật dạy học dù rất đa dạng nhưng đều tuân theo các nguyên lý chung.
- PP dạy học là mô hình hành động của giáo viên và học sinh nhằm thưc hiện mục tiêu dạy học xác định phù hợp với nội dung và những điều kiện dạy học cụ thể. Ví dụ: Có nhiều PP dạy học cụ thể theo tiếp cận Lý thuyết kiến tạo như PP thuyết trình, PP thực nghiệm, PP nghiên cứu trường hợp, PP giải quyết vấn đề, PP thảo luận, PP mô phỏng, 
- KT dạy học là những thao tác, hành động của GV và HS nhằm triển khai PP dạy học cụ thể. KT dạy học chưa phải là một PP dạy học mà chỉ là những hành động cấu thành PP dạy học như. KT “Động não”, KT “Tia chớp”, KT “Bể cá”,
Như vậy, Mô hình lý thuyết, Phương pháp dạy học và Kĩ thuật dạy học là 3 tầng bậc khác nhau quan hệ theo logic cụ thể hóa và đa dạng dần; phân định các tầng bậc này chỉ mang tính tương đối. 
2.2. Quan niệm về dạy học kiến tạo
Kiến tạo là một cách tiếp cận dạy dựa trên nghiên cứu về việc dạy với niềm tin rằng: tri thức được kiến tạo nên bởi mối cá nhân người học sẽ trở nên vững chắc hơn rất nhiều so với việc nó nhận được từ người khác.. Người học chính là kiến trúc sư của kiến thức và năng lực của chính mình. Một lẽ tất yếu là không ai học hộ được cho người khác. 
Quan điểm về kiến tạo trong dạy học khẳng định rằng HS cần phải tạo nên những hiểu biết về thế giới bằng cách tổng hợp những kinh nghiệm mới vào trong những cái họ đã có trước đó. HS thiết lập nên những quy luật thông qua sự phản hồi trong mối quan hệ tương tác với những chủ thể và ý tưởng...(Brooks).
Người học tạo nên kiến thức của bản thân bằng cách điều khiển những ý tưởng và cách tiếp cận dựa trên những kiến thức và kinh nghiệm đã có, áp dụng chúng vào những tình huống mới, hợp thành thể thống nhất giữa những kiến thức mới thu nhận được và những kiến thức đang tồn tại trong trí óc (Bruner).
Như vậy, DH kiến tạo khẳng định vai trò của người học trong quá trình học tập và cách thức người học thu nhận được những tri thức cho bản thân. Trong quá trình này, người học không chỉ học bằng cách thu nhận tri thức do người khác truyền thụ trực tiếp mà còn quan trọng hơn là bằng cách đặt mình vào trong một môi trường tích cực, phát hiện vấn đề, giải quyết vấn đề bằng cách đồng hóa hay điều ứng những kiến thức và kinh nghiệm đã có cho thích hợp với những tình huống mới, từ đó xây dựng nên những hiểu biết mới cho bản thân.
2.3. Đặc điểm dạy học kiến tạo
- Thuyết kiến tạo không phải là một phương pháp dạy học cụ thể mà là mô hình lí thuyết của phương pháp dạy học. Vì vậy, thuyết kiến tạo không đưa ra các bước dạy học theo qui trình. Các bước trong tiếp cận dạy học kiến tạo phụ thuộc vào phương pháp và kĩ thuật dạy học được lựa chọn. 
- Thuyết kiến tạo nhấn mạnh tính xã hội của tư duy và xem kiến thức như công cụ để trao đổi các quan điểm của bản thân với các thành viên khác trong xã hội. Vì vậy, tương tác xã hội rất quan trọng trong quá trình xây dựng kiến thức cho bản thân.
- Mục đích của DH kiến tạo không chỉ truyền thụ kiến thức mà chủ yếu làm thay đổi và phát triển các quan niệm của HS, qua đó HS kiến tạo kiến thức mới, đồng thời phát triển trí tuệ và nhân cách của bản thân.
- HS là chủ thể tích cực kiến tạo nên kiến thức của bản thân dựa trên tri thức hoặc kinh nghiệm có từ trước. Quá trình kiến tạo tri thức mang tính chất cá thể, ngay trong cùng một hoàn cảnh thì kiến tạo tri thức của mỗi HS cũng khác nhau. 
- Vai trò của GV đặc biệt quan trọng. GV cần tổ chức quá trình DH sao cho mỗi HS đều phát huy tốt nhất khả năng của bản thân; cần tạo môi trường học tập mang tính kiến tạo, giúp phát huy tính tích cực học tập của HS, trong đó luôn khuyến khích HS trao đổi – thảo luận, tìm tòi, phát hiện và giải quyết vấn đề.
2.4. Điều kiện để thực hiện dạy học kiến tạo 
- Nội dung học tập phải mang tính phức hợp, gắn với tình huống thực tiễn, phù hợp với hứng thú người học.
- Tài liệu và phương tiện DH cần hỗ trợ quá trình tự tìm tòi tri thức của người học. 
- Phương pháp DH chú trọng các PP làm việc theo nhóm và tự lực của HS. 
- Hoạt động học tập không giới hạn ở học lí thuyết mà chú trọng các hoạt động thực tiễn của người học. 
- Hệ thống các bài tập, nhiệm vụ học tập cần hỗ trợ, phát triển khả năng vận dụng và khả năng sáng tạo. 
Kiểm tra, đánh giá chủ đề 2:
Câu 1: Chọn đáp án đúng trong các câu sau:
A: Thuyết kiến tạo chỉ sử dụng để trao đổi các quan điểm của bản thân với các thành viên khác trong xã hội.
B: Thuyết kiến tạo không chú ý đến tính xã hội của tư duy mà chỉ tập trung kiến tạo kiến thức cho HS.
C: Thuyết kiến tạo nhấn mạnh tính xã hội của tư duy và xem kiến thức như công cụ để trao đổi các quan điểm của bản thân với các thành viên khác trong xã hội 
D: Thuyết kiến tạo không chú ý đến tính xã hội của tư duy và không xem kiến thức như công cụ để trao đổi các quan điểm của bản thân với các thành viên khác trong xã hội.
Đáp án: Phương án C
Lưu ý: Nếu học viên trả lời chưa đúng câu 1 thì phải làm lại đến khi trả lời đúng mới được làm Câu 2
Câu 2: Ghi chữ Đ vào ô vuông trước những mệnh đề đúng: 

a)Thuyết kiến tạo không phải là một phương pháp dạy học cụ thể mà là một chiến lược định hướng xây dựng, lựa chọn các phương pháp, kỹ thuật dạy học cụ thể khác nhau.

b) Mục đích của dạy học kiến tạo không chỉ truyền thụ kiến thức mà chủ yếu qua đó phát triển năng lực nhận thức, học tập của học sinh.

c) Ngay trong cùng một hoàn cảnh hoạt động kiến tạo tri thức giống nhau ở mọi học sinh.

d) Theo thuyết kiến tạo thì GV c