Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 6 (Cánh diều) - Tiết 5+6: Đọc hiểu văn bản: Thạch Sanh - Nguyễn Thị Lan Thoa

 Trường: THCS Long Tuyền Họ và tên GV: Nguyễn Thị Lan Thoa
Tổ: Văn – GDCD
 TIẾT 5, 6 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: THẠCH SANH
 Môn học: Ngữ văn; Lớp: 6
 Thời gian thực hiện: 2 tiết
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung
- GV yêu cầu HS: 1. Thể loại: 
+ Thạch Sanh thuộc thể loại truyện gì? - Truyện cổ tích: là loại truyện dân gian, 
Nhắc lại khái niệm? thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, kể về 
- GV hướng dẫn cách đọc: : to, rõ ràng, cuộc đời của một sổ kiểu nhân vật như: 
nhấn mạnh những chiến công của Thạch nhân vật có tài năng kì lạ, nhân vật dũng sĩ, 
Sanh. Thể hiện giọng của từng nhân vật: nhân vật thông minh, nhân vật bất hạnh, 
Thạch Sanh thật thà, tin người; mẹ con Lí nhân vật ngốc nghếch, người mang lốt 
Thông nham hiểm, độc ác. vật,... nhằm thể hiện ước mơ, niêm tin của 
- GV yêu cầu HS giải nghĩa những từ khó: nhân dân vê chiến thắng cuối cùng của cái 
- HS lắng nghe. thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái 
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện xấu,...
nhiệm vụ - Truyện Thạch Sanh thuộc truyện cổ tích 
+ HS nghe và đặt câu hỏi liên quan đến bài kể về người dũng sĩ tài năng dũng cảm.
học.
Dự kiến sản phẩm: Truyện cổ tích.
HS nhắc lại được khái niệm
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và 
thảo luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời 
của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức 
=> Ghi lên bảng
GV bổ sung: Tuy Thạch Sanh mồ côi, 
nhưng chủ yếu truyện khắc họa hình ảnh 
người dũng sĩ tài năng dũng cảm cứu 
người bị hại, vạch mặt kẻ vong ân bội 
nghĩa, chiến thắng quân xâm lược. Truyện 
thể hiện ước mơ, niềm tin vào đạo đức, 
công lí xã hội và lí tưởng nhân đạo, yêu 
hoà bình của nhân dân ta.
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
NV1: Đọc, kể tóm tắt và bố cục 2. Đọc- kể tóm tắt
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ - Nhận vật:
- GV yêu cầu HS dựa vào văn bản vừa đọc, trả + Nhân vật chính: Thạch Sanh
lời câu hỏi: + Nhân vật phụ: Mẹ con Lí Thông, 
+ Xác định những sự kiện chính trong truyện vua, công chúa 
+ Truyện Thạch Sanh có những nhân vật nào? - Ngôi kể: ngôi thứ ba 
Nhân vật nào là chính? Vì sao em xác định như - PTBĐ: tự sự
vậy? 3. Bố cục: 4 phần
+ Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật - Đoạn 1: Từ đầu => mọi phép thần 
nào? Kể theo ngôi thứ mấy? thông: Sự ra đời và lớn lên của Thạch 
+ GV yêu cầu HS xác định phương thức biểu Sanh. 
đạt? Bố cục của văn bản? - Đoạn 2: Tiếp => Hoá kiếp thành bọ 
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. hung: Những thử thách và chiến công 
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện của Thạch Sanh.
nhiệm vụ - Đoạn 3: Phần còn lại: Hạnh phúc đến 
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi với Thạch Sanh.
Dự kiến sản phẩm: Tóm tắt văn bản
1. Thạch Sanh là thái tử do Ngọc Hoàng sai 
xuống đầu thai làm con của hai ông bà lão nghèo ở quận Cao Bình. 
- Bà mẹ mang thai TS mấy năm mới sinh. Lớn 
lên cậu được thiên thần dạy võ nghệ và phép 
thần thông.
2. Thạch Sanh kết nghĩa anh em với Lí Thông, 
bị Lí Thông lừa đi canh miếu thờ thế mạng, TS 
giết chằn tinh chặt đầu đem về, lại bị Lí Thông 
lừa, TS trở về gốc đa sống bằng nghề kiếm củi.
3. Lí Thông cướp công TS, được vua ban thưởng 
phong cho làm quận công.
4. Công chúa bị đại bàng bắt đi, vua sai LT đi 
tìm. LT nhờ Thạch Sanh giúp đỡ, TS xuống 
hang giết đại bàng cứu công chúa, bị Lí Thông 
lấp kín cửa hang.
5. TS cứu Thái Tử con vua Thủy Tề, được 
thưởng cây đàn thần.
6. Hồn chằn tinh và đại bàng lập mưu hãm hại, 
TS bị bắt vào ngục. Chàng gảy đàn, tiếng đàn 
chữa khỏi bệnh câm cho công chúa. Thạch Sanh 
được giải oan. TS tha tội cho mẹ con LT nhưng 
chúng đã bị sét đánh chết và biến thành bọ hung. 
7. TS cưới công chúa, hoàng tử các nước chư 
hầu kéo quân tiến đánh, TS đem đàn ra gảy, 
quân lính ... các hoàng tử cởi giáp xin hàng.
8. TS mời cơm quân sĩ 18 nước chư hầu, niêu 
cơm tí xíu mà ăn mãi không hết.
9. Vua nhường ngôi cho TS.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo 
luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 
bạn. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => 
Ghi lên bảng
- GV đặt câu hỏi chuyển ý bằng câu hỏi: Sau khi 
đọc xong truyện, em có thích truyện Thạch Sanh 
không? Vì sao?
GV khuyến khích HS bày tỏ chân thật, hồn 
nhiên cảm xúc và suy nghĩ của mình
NV2: Tìm hiểu II. Đọc hiểu văn bản
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ 1. Nhân vật Thạch Sanh
- GV đặt câu hỏi gợi dẫn: a. Sự ra đời và lớn lên của Thạch 
- GV đặt câu hỏi: Sanh
+ Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh 
 Sinh ra trong một gia đình nghèo, sống 
GV khuyến khích HS bày tỏ chân thật, hồn bằng nghề kiếm củi.
nhiên cảm xúc và suy nghĩ của mình - Là Thái Tử do Ngọc Hoàng sai 
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. xuống đầu thai.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện - Mẹ mang thai nhiều năm mới sinh ...
nhiệm vụ - Được thần dạy võ nghệ và phép thần 
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi thông.
Dự kiến sản phẩm: HS tóm tắt được các chi tiết => Chi tiết tưởng tượng kì ảo thể hiện 
về hoàn cảnh ra đời của TS. quan niệm của nhân dân về người 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo dũng sĩ tài năng với vẻ đẹp kỳ lạ, lớn 
luận lao, phi thường nhưng cũng rất gần gũi 
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận với nhân dân, có nguồn gốc từ nhân 
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của dân lao động.
bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => 
Ghi lên bảng
Gv bổ sung: Chi tiết khác thường: 
Nhận vật mồ côi, nhà nghèo là một kiểu dạng nhân vật điển hình, xuất hiện trong những câu 
chuyện cổ tích VN. Đó cũng là sự hình tượng 
hoá kiểu thân phận điện hình trong xã hội phong 
kiến VN trước đây. 
Những chi tiết khác thường: Tô đậm tính chất kỳ 
lạ, lớn lao, đẹp đẽ, độc đáo của mẫu người dũng 
sĩ trong ước mơ của nhân dân. Làm câu chuyện 
càng trở nên hấp dẫn, đó cũng chính là cơ sở cho 
những chiến công sau này của Thạch Sanh.
NV3: Tìm hiểu những thử thách và chiến b. Những thử thách và chiến công 
công của Thạch Sanh của Thạch Sanh
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ - TS đã trải qua 4 thử thách : 
HS thảo luận theo nhóm: Phiếu bài tập số 1 (bài 
1,2) Những thử Chiến công của 
a. Hãy liệt kê những chi tiết miêu tả hành động thách TS
của TS. Qua những lần thử thách ấy, em thấy TS - TS bị mẹ con TS giết chết 
bộc lộ những phẩm chất gì? Lý Thông lừa đi chằn tinh
b. Nếu sau khi trở về cung, công chúa không bị canh miếu thờ để 
câm thì theo em điều gì sẽ xảy ra? thế mạng.
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. - TS xuống hang TS cứu thái tử 
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện diệt đại bàng cứu con vua Thủy tề 
nhiệm vụ công chúa, bị Lý và được vua 
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi Thông lừa lấp Thủy tề tặng cây 
Dự kiến sản phẩm: cửa hang đàn thần.
a. TS trải qua 4 thử thách - Hồn chằn tinh Tiếng đàn của 
1. TS bị mẹ con Lý Thông lừa đi canh miếu thờ và đại bàng bày Thạch sanh chữa 
để thế mạng. TS giết chết chằn tinh. mưu báo thù, khỏi bệnh cho 
2. TS xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa, Thạch Sanh bị công chúa, TS 
bị Lý Thông lừa lấp cửa hang TS cứu thái tử bắt hạ ngục. được giải oan và 
con vua Thủy tề và được vua Thủy tề tặng cây kết hôn cùng 
đàn thần. công chúa.
3. Hồn chằn tinh và đại bàng bày mưu báo thù, - Hoàng tử 18 TS gảy đàn, Thạch Sanh bị bắt hạ ngục. Tiếng đàn của nước chư hầu quân 18 nước 
Thạch sanh chữa khỏi bệnh cho công chúa, TS kéo quân sang chư hầu xin 
được giải oan và kết hôn cùng công chúa. đánh. hàng.
4. Hoàng tử 18 nước chư hầu kéo quân sang 
đánh. TS gảy đàn, quân 18 nước chư hầu xin => Qua các thử thách, TS đã bộc lộ 
hàng. nhiều phẩm chất đáng quý: 
b. Nếu công chúa không bị câm, có thể nhà vua + Thật thà chất phác, 
đã gả cho Lí Thông. + Dũng cảm, tài giỏi, 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo + Nhân ái, yêu hoà bình. 
luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 
bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => 
Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức và bổ sung:
• Nàng công chúa không nói, không cười 
 thuộc mô-típ người câm quen thuộc trong 
 truyện cổ tích. Đây là một sự hình tượng hoá 
 các nhân vật đang mang chịu một nỗi uất ức 
 hay che giấu một điểu bí mật nào đó chưa thể 
 hoặc không thê’ tiết lộ ra. Đó cũng là một 
 hình thức “giãn cách” thời gian tạm thời để 
 chờ đợi sự xuất hiện của nhân vật chính. 
 Nàng công chúa trong truyện Thạch Sanh 
 không nói gì như một hình thức từ chối/ 
 không nhận kẻ giả mạo Lý Thông. Chỉ đến 
 khi nghe tiếng đàn của Thạch Sanh (nhân vật 
 chính đã xuất hiện trở lại), công chúa mới lên 
 tiếng để trao cho Thạch Sanh cơ hội vạch 
 mặt kẻ giả mạo. • Nếu công chúa không bị câm thì có thê’ nàng 
 sẽ nói cho nhà vua biết toàn bộ sự thật và câu 
 chuyện sẽ đi theo một kết cục khác. Tuy 
 nhiên, đó không phải là dụng ý của tác giả 
 dân gian. Chức năng giải mã bí mật, phơi bày 
 sự thật, vạch mặt kẻ giả mạo trong câu 
 chuyện này không được đặt ở nhân vật công 
 chúa.
Gv chuyển ý: Đối lập với TS là LT, một kẻ xảo 
trá, hèn nhát bất tài, ích kỉ, tham lam, độc ác 
(biểu hiện của kẻ ác) 
NV4: Tìm hiểu nhân vật Lí Thông 2. Nhân vật Lí Thông
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ Tính cách của LT bộc lộ qua các hành 
- GV đặt câu hỏi : động :
- GV yêu cầu HS: - Gian trá, xảo quyệt
1. Hãy liệt kê các chi tiết miêu tả hành động của - Tàn nhẫn, vô lương tâm: 
Lí Thông? Qua đó em nhận xét gì về nhân vật - Tiểu nhân, bạc nhược, thấp hèn
này?
2. Hãy chỉ ra sự đối lập giữa TS và LT
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện 
nhiệm vụ
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi
Dự kiến sản phẩm: 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo 
luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 
bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức: 
- GV bổ sung: Như vậy, Thạch Sanh và Lí 
Thông đại diện cho 2 tuyến nhân vật thiện và ác 
trong truyện cổ tích. 
NV5: Tìm hiểu ý nghĩa của một số chi tiết 3. Ý nghĩa của một số chi tiết thân kì
thân kì - Tiếng đàn ... là đại diện cho công lý, 
 thể hiện ước mơ về lẽ công bằng trong 
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ xã hội và tinh thần yêu hoà bình của 
- GV yêu cầu HS làm bài tập 1 trong PBT.: Liệt nhân dân ta.
kê các con vật và đồ vật kì ảo xuất hiện trong - Niêu cơm dù nhỏ nhưng ăn mãi 
truyện? Ý nghĩa của các chi tiết không hết thể hiện ước mơ về một 
- HS tiếp tục thảo luận và nêu ý nghĩa của chi cuộc sống no ấm, tượng trưng cho tấm 
tiết: lòng nhân ái, tư tưởng yêu hoà bình 
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. của nhân dân ta.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện 
nhiệm vụ Các chi tiết tưởng tượng kì ảo mang 
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi lại cho truyện màu sắc thần kì, đồng 
Dự kiến sản phẩm: thời thể hiện sự tư tưởng của nhân 
Các con vật kì ảo: trằn tinh, đại bàng dân : những người hiền lành, lương 
các đồ vật thần kì: chiếc cung tên vàng, cây đàn thiện sẽ luôn nhận được sự giúp đỡ.
thần, niêu cơm thần
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo 
luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 
bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => 
Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức NV6: Tìm hiểu kết thúc 4. Kết thúc truyện
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ - TS cưới công chúa, lên làm vua.
- GV yêu cầu HS trả lời: - Mẹ con LT bị sét đánh chết
Truyện kết thúc như thế nào? Qua kết thúc này 
nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết thúc này 
có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu 
1 số ví dụ.... 
Mẹ con Lý Thông dù được TS tha mạng nhưng => Kết thúc có hậu thể hiện ước mơ 
vẫn bị sét đánh chết, biến thành bọ hung. Cách công lý xã hội (ở hiền gặp lành, ở ác 
kết thúc này có ý nghĩa gì? gặp ác) và ước mơ của nhân dân về sự 
 đổi đời 
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện 
nhiệm vụ
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi
Dự kiến sản phẩm: 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo 
luận
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của 
bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => 
Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức: 
Truyện kết thúc có hậu, thể hiện tư tưởng của 
nhân dân “ở hiền gặp lành”. Kết hôn và lên ngôi 
là mô-tip quen thuộc thường thấy ở nhiều câu 
chuyện. Là phần thưởng mà tác giả dâ gian dành 
cho nhân vật tốt bụng, tài năng. Đó cũng là ước 
mơ của nhân dân ta về một vị vua hiền lành, đủ đức đủ tài để cai quản đất nước.
Đồng thời, những kẻ gieo gió ắt gặp bão. Mẹ 
con LT dù được TS bao dung, độ lượng tha tội 
nhưng vẫn bị trời trừng phạt. Thể hiện thái độ 
kiên quyết: Cái ác sẽ bị trừng trị đích đáng. Nếu 
chết đi, thì chưa đủ. Hai mẹ con còn bị biến 
thành bọ hung, loài vật... sống ở những nơi ... 
Những kẻ xấu xa bạc ác như mẹ con LT không 
chỉ bị trừng trị ở đời này kiếp này, mà mãi mãi 
về sau, cho dù có đầu thai kiếp khác cũng vẫn bị 
người đời xa lánh khinh rẻ.
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ III. Tổng kết
- GV đặt câu hỏi: Truyện có ý nghĩa gì? 1. Nội dung – Ý nghĩa:
Nêu những đặc sắc nghệ thuật của truyện? * Nội dung: Thạch Sanh là truyện cổ tích 
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. về người dũng sĩ diệt chằn tinh, đại bàng 
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện cứu người... 
nhiệm vụ - Ý nghĩa: Truyện thể hiện ước mơ, niềm 
+ HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi tin của nhân dân về công lý xã hội, sự chiến 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thắng cuối cùng của những con người 
thảo luận chính nghĩa lương thiện. 
+ HS trình bày sản phẩm thảo luận b. Nghệ thuật
+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời - Chi tiết tưởng tượng kì ảo
của bạn. - Khéo kết hợp huyền thoại và thực tế (cốt 
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện lõi sự thực lịch sử với những yếu tố hoang 
nhiệm vụ đường)
+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức 
=> Ghi lên bảng
GV chuẩn kiến thức: