Hướng dẫn ôn tập giữa kì II môn Ngữ văn Lớp 8 - Trường THCS Vũ Hữu

Giáo viên: Hoàng Thị Dịu – Trường THCS Vũ Hữu – Bình Giang – Hải Dương 
HƯỚNG DẪN ÔN TẬP GIỮA KÌ II NGỮ VĂN 8 
A. Phần văn bản: 
Câu 1. Thống kê các văn bản (đã học từ đầu học kì II-6vb) theo yêu cầu bảng sau: 
stt 
 ên văn 
bản 
 ác g ả 
 & 
P BĐ 
 á n ng á ng 
... ... 
Câu 2. Hãy chỉ ra những né đặc sắc về ngh thu đặc sắc của mỗ văn bản và phân tích tác dụng ? 
B. Phần Tiếng Việt: 
Câu 1. Nê đặc đ m hình thức và chức năng của câu nghi vấn? 
Câu 2. Hãy đặt câu minh ho cho mỗi chức năng k ác n a của câu nghi vấn? 
C. Phần Tập làm văn: 
Đề 1. . Bà ơ "Ngắm trăng" th hi n lòng yêu thiên nhiên và phong thái ung dung của Bác Hồ trong cảnh tù 
đày. Em ãy v ết bài giới thi u về tác giả, tác phẩm và làm sáng tỏ n i dung trên. 
Đề 2. Có ý kiến cho rằng: “Tức cảnh Pác Bó là bài thơ cho thấy tinh thần lạc quan, phong thái ung dung của 
Bác Hồ trong cuộc sống cách mạng đầy gian khó”. Bằng hi u biết của mình về bà ơ “Tức cảnh Pác Bó” của 
Bác em hãy làm sáng tỏ ý kiến 
trên. 
Đề 3. Có ý kiến cho rằng: “Khi con tu hú kêu, người chiến sĩ cách mạng hình dung ra một mùa hè tràn đầy sức 
sống và thấy thấm thía cái bức bối, ngột ngạt trong nhà tù”. Bằng hi u biết của mình về bà ơ Khi con tu hú 
của n à ơ ố Hữu em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 
******************************** 
Hướng dẫn làm phần tập làm văn: 
Hướng dẫn đề 1: 
 A Yêu cầu chung : 
- Nắm vững p ương p áp àm văn yết minh (giới thi ) và văn ng lu n (chứng minh). Phối hợp cả hai m t 
cách nhuần nhuyễn. 
- Nắm vững kiến thức về tác giả Hồ Chí Minh, tác phẩm " Nh ký ng ù " và bà ơ "Ngắm ăng " ( bản 
phiên âm và d c ơ ) 
B. Yêu cầu cụ thể :Học sinh có th linh ho t giải quyết vấn đề. Sa đây à m t số ý cơ bản : 
1. Giới thi u tác giả : 
- Hồ Chí Minh (1890 - 1969) tên gọi thời niên thiếu là Nguyễn S n C ng, úc đ y lấy tên Nguyễn Tất 
Thành, trong thời kỳ đầu ho đ ng cách m ng mang tên Nguyễn Ái Quốc. Sinh t i Kim Liên ( Làng Sen ), 
Nam Đàn, Ng An. S ng ân Người là cụ Nguyễn Sinh Sắc và cụ Hoàng Th Loan 
- Hồ C í M n à người chiến sĩ c ng sản tiên phong trong phong trào cách m ng Vi t Nam. Từ trẻ, ngườ đã 
nung nấu ý chí cứ nước, sớm bôn ba ìm đường giải phóng dân t c. Người còn là m t ngh sĩ ớn với nhiều bài 
 ơ ay. ng đó p ơ “N ký ng ù” à p ơ ê b u 
2. Làm sáng tỏ tình yêu thiên nhiên và phong thái ung dung của Bác q a bà ơ “Ngắm ăng” 
- Bà ơ hi n tình yêu thiên nhiên tha thiết của người tù cách m ng Hồ Chí Minh 
 + Hoàn cảnh khổ cực của Bác trong tù. 
 + Tâm hồn xốn xang bối rối rất ngh sĩ ước vẻ đẹp thiên nhiên. 
Giáo viên: Hoàng Thị Dịu – Trường THCS Vũ Hữu – Bình Giang – Hải Dương 
 + Bác thả tâm hồn vượt ra ngoài song sắt của n à ù đ giao hòa với vầng ăng ự do. Vầng ăng cũng 
vượt qua song sắ n à ù đ ngắm n à ơ. Cả ngườ và ăng cùng c ủ đ ng ìm đến giao hòa cùng nhau, ngắm 
n a say đắm. P ép đối và ngh thu n ân óa đã hi n đ ề đó. 
-Bà ơ hi n sức m nh tinh thần kỳ di u của người chiến sĩ- sĩ Hồ Chí Minh 
 + Song sắt nhà tù trở nên bất lực,vô ng ĩa ước tâm hồn của người chiến sĩ các mang 
 + Đằng sau những câ ơ à n ần ép, à p ng á ng ng vượt lên sự nặng nề, tàn b o của nhà 
tù. 
-Bà ơ hi n p ng các ơ ữ ìn đặc sắc của Bác: vừa có mầu sắc cổ đ n vừa mang tinh thần thờ đ i 
vừa giản d , hồn nhiên vừa hàm súc. 
Hướng dẫn đề 2. 
A Yêu cầu hình thức: 
a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận : có đầy đủ : Mở bài, Thân bài, Kết bài. Mở bài giới thi u vấn 
đề ; Thân bài tri n k a được n i dung của vấn đề ; Kết bài khái quát nâng cao. 
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận : Viế đúng lo i, biết v n dụng lí lẽ, dẫn chứng sắc bén, thuyết phục giúp 
c bà văn sâ sắc. Bố cục rõ ràng, lờ văn c ín xác, ìn ảnh phong phú. 
B. Yêu cầu nội dung 
* MỞ BÀI : 
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm: “ ức cản Pác Pó” à bà ơ nổ ếng ng ờ g an đ ng các m ng 
của c ủ c Hồ C í M n 
- Dẫn n n đ n và MB : “Tức cảnh Pác Bó là bài thơ cho thấy tinh thần lạc quan, phong thái ung dung của 
Bác Hồ trong cuộc sống cách mạng đầy gian khó ”... 
* THÂN BÀI 
Giới thiệu chung: Hoàn cảnh sáng tác, bố cục... 
Luận điểm 1: Cuộc sống sinh hoạt và làm việc của Bác ở núi rừng Pác Pó( 3 câu đầu) 
+ Câu đầu:g ọng đ ả má , p ơ p ớ c ấy Bác sống ng ng, òa đ vớ n p sống nú ừng : 
- Phép đối : sáng >< vào n c c sống đề đặn, n p n àng, ngày nà cũng n ư ngày nà của 
Bác khi ở Pác Pó. “Suối” và “hang” à 2 đ a đ m àm v c, s n c ín của Bác, đây đề à n ững nơ 
 ang ã ẩn c ứa n ề ng y m, k ó k ăn. 
+ Câu 2: ức ăn của Bác ì đơn sơ, g ản : cháo ngô với rau măng. Đây đề à n ững ức ăn ng ừng, 
luôn có sẵn. - Cụm ừ “vẫn sẵn sàng” k ông c ỉ m ốn nó về sự sẵn có, ự n ên của ức ăn, mà đó ường 
n ư còn à âm ế ôn sẵn sàng đương đầ vớ ử ác , k ó k ăn của ngườ c ến sĩ các m ng. 
( Học sinh có thể liên hệ với bài thơ: Cảnh rừng Việt Bắc Bác viết năm 1947.. để thấy được điều kiện vô cùng 
thiết thốn những ngày đầu kháng chiến chống Pháp. HS có ên bà ơ k ác của Bác m các ợp í, 
 V c đủ đ m 
+ Câu 3: Điều kiện làm việc thiếu thốn: “bàn đá chông chênh” => bàn àm v c của Bác à n ững ảng đá 
c ông c ên . ên c ếc bàn ấy, Bác đang làm những công việc vô cùng quan trọng, ên q an đến v n m n 
của các m ng V Nam.. 
⇒ Rõ ràng cuộc sống sinh hoạt nơi núi rừng Pác Bó đầy khó khăn, thiếu thốn, rình rập hiểm nguy nhưng tác 
giả không hề nhắc đến cái gian khổ ấy mà trái lại còn vui với cảnh sống ở suối,rừng.. Đ ề đó x ấ p á ừ ìn 
yê ên n ên đấ nước, k a k á m ốn sống òa mìn vớ ên n ên đ cảm n n n ững gì n úy n ấ 
của đấ ờ . 
Luận điểm 2: Phong thái ung dung, tinh thần lạc quan, sống hòa hợp với thiên nhiên của Bác( câu 4) 
+ Câu cuối: Câ ơ c ố cùng n ư m ờ ố a ừ c ín á m của Bác: “Cuộc đời cách mạng thật là 
sang”. 
Giáo viên: Hoàng Thị Dịu – Trường THCS Vũ Hữu – Bình Giang – Hải Dương 
- Cái sang của Bác k ông p ả à sang ọng về v c ấ , mà cá sang ấy à cá sang về n ần, k được hoạt 
động cách mạng trên chính quê hương, đất nước mình.. 
- Đó à cá sang của ngườ àm các m ng. Đây c ín à thú lâm tuyền. 
- Đó à cá sang của lí tưởng sống, của mục đích sống, của niềm tin c ứ k ông p ả c ỉ à ở đ ề k n ng 
c c sống của mỗ ngườ . 
-> Câ c ố cũng c ín à m sự ổng kế và k á q á ba câ ơ ên đồng ờ nâng ên m ầm ca mớ 
 ng m ứ ơ ỏa sáng àn b bà ơ. 
Luận điểm 3: Đán g á: 
* Nghệ thuật: 
- ơ ứ y ngắn gọn, àm súc 
- Ngôn ngữ g ản , c ân , m c m c cùng g ọng đ v đùa, óm ỉn n n ần c q an của Bác 
- P ép đố mang q ả ng ca . 
* Nội dung: “Tức cảnh Pác Bó là bài thơ cho thấy tinh thần lạc quan, phong thái ung dung của Bác Hồ trong 
cuộc sống cách mạng đầy gian khó ” n c ấ ép, c ấ ìn ; cổ đ n, n đ ng ơ Bác, sống òa ợp 
vớ nú ừng n ưng vẫn g ữ ng yên vẹn cố các của m c ến sĩ.mang áng vẻ của m ẩn sĩ... 
* KẾT BÀI 
- Khẳng đ nh l i giá tr tác phẩm: Bà ơ “ ức cản Pác Pó” à m bà ơ g ản d , m c m c, th hi n lối sống 
ca đẹp, phẩm chất cách m ng sáng ngờ ng c n người Bác. 
- Học t p lối sống của Bác . 
(HS có thể phân tích theo bố cục 2-2, hoặc 1-1-1-1) 
Hướng dẫn đề 3. 
A.Yêu cầu về hình thức: 
- Làm đúng k bà : Văn ng lu n văn ọc (kết hợp các yếu tố bi u cảm, tự sự và miêu tả) 
- N i dung: . 
- Ph m vi: Trong các tác phẩm văn ọc lớp 8 
- Bài làm có ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài. 
- L p lu n chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, văn g à ìn ảnh; diễn đ t trôi chảy; trình bày s c đẹp... 
 B. Yêu cầu về nội dung: 
 * Mở bài: 
- Giới thi u ngắn gọn về tác giả Tố Hữu, tác phẩm Khi con tu hú 
- Đưa n n đ nh cần chứng minh vào mở bài. 
* Thân bài: trình bày các lu n đ m đ làm sáng tỏ vấn đề: 
Luận điểm 1: Cảnh mùa hè tràn đầy sức sống trong tâm tưởng của người tù cách mạng (6 câu thơ đầu) 
Hoặc HS diễn đ e đề bài là: Người chiến sĩ cách mạng hình dung ra một mùa hè tràn đầy sức sống hoặc 
Bức tranh làng quê vào hè cũng được công nh n. 
 - Sá câ ơ ục bát thanh thoát mở ra cả m t thế giới r n ràng tràn trề nhựa sống. Chỉ à ng ưởng ượng 
n ưng cảnh mùa hè hi n lên th t cụ th và sống đ ng đủ cả âm thanh, màu sắc và ương v (1 đ m – gồm 4 ý): 
+ Âm thanh: tiếng chim tu hú, tiếng ve ngân, tiếng sáo diề . 
=> R n rã âm thanh. 
+ Màu sắc: màu vàng của úa c êm đang c ín ên cán đồng, của h t bắp p ơ ên sân; mà xan của vườn, 
của bầu trời và màu hồng của nắng đào... 
=> Rực rỡ sắc màu. 
+ Hương vị: của trái cây chín. 
=> Ngọ ngà ương v . 
Giáo viên: Hoàng Thị Dịu – Trường THCS Vũ Hữu – Bình Giang – Hải Dương 
+ Hình ảnh: Vườn cây, sân p ơ và bầu trời cao r ng với cánh diề c a ượn. 
=> K ông g an k áng đ t, tự do. 
 - Bình luận: Đó à bức tranh mùa hè: Rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị, khoáng đạt tự do 
trong cảm nhận của người tù. 
Nhận xét: Phải là người có một tâm hồn nhạy cảm tinh tế, có lòng yêu cuộc sống tha thiết thì mới hình 
dung ra một bức tranh mùa hè đẹp đến thế. 
Luận điểm 2: Tâm trạng bức bối, ngột ngạt của người chiến sĩ Cách mạng trong cảnh tù đày (4 câu cuối) 
HS có th diễn đ t thành Tâm tư của người chiến sĩ cách mạng trong hoàn cảnh tù đày cũng được công 
nh n. 
- Cách ngắt nhịp khổ thơ bất thường (6/2 – câu 8, 3/3 – câu 9) dùng động từ mạnh (đạp tan phòng, chết 
uất) từ ngữ cảm thán (ôi, thôi, làm sao) thể hiện niềm khao khát tự do cháy bỏng tác giả không chấp nh n 
cái không khí ng t ng ù úng mà n ư m ốn thoát ra khỏi cảnh tù ngục, đ p tan cái chế đ xiềng xích của nhà 
tù thực ân đ thoát ra ngoài trở về với cu c sống tự do bên ngoài. 
- HS khát quát thêm về tâm tr ng của tác khi nghe thấy tiếng chim tu hú ở đầ bà ơ và c ố bà ơ k ác 
nhau (Kết cấu đầu – cuối tương ứng): Đầ bà ơ ếng ú đã gợi ra cản ượng trờ đấ ba a, ưng bừng 
sự sống úc và è đến câu kết, tiếng chim ấy l i khiến c người chiến sĩ các m ng đang b giam cảm thấy 
đa k ổ, bực b . N ưng ù k ác n a ì ếng c m ú cũng à ếng gọi tha thiết của tự do của thế giới sự 
sống đầy quyến ũ đối với nhân v t trữ tình- người tù cách m ng trẻ tuổi. 
=>Người chiến sĩ CM khao khát cuộc sống tự do là để phục vụ lý tưởng CM 
+ Đánh giá về nội dung và nghệ thuật: 
- Bà ơ có a đ n: tả cảnh và tả tình g p thành m t chỉnh th , cả a đ n đều rất truyền cảm. Cảnh thì th t 
đẹp với m t lo t hình ảnh vừa quen thu c vừa đầy ấn ượng, tất cả đều d t dào sức sống, có hồn. Tình thì sôi 
nổi, sâu sắc và da diế . Có được hi u quả ngh thu đó m t phần là nhờ th ơ ục bát mềm m i uy n chuy n, 
linh ho . Bà ơ ền m ch, giọng đ u tự nhiên, cảm xúc nhấ q án, k ươ sáng k áng đ t, khi dằn vặt u 
uất, rất phù hợp với cảm xúc ơ. 
Kết bài: - Khẳng đ nh l i vấn đề cần chứng minh 
 - Nêu cảm ng ĩ của bản thân sau khi học