Giáo án môn Ngữ văn Lớp 8 - Bài: Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh

Trường THCS THỦ KHOA HUÂN 
Môn : Ngữ văn 8 
 Kính chào quý thầy cô 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
Tiết 44 
 1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 Đọc các văn bản sau và trả lời câu hỏi 
 a. Cây dừa Bình Định 
 b. Tại sao lá cây có màu xanh lục ? 
 c. Huế 
? 
Mỗi văn bản trên trình bày , giới thiệu , giải thích điều gì 
CÂY DỪA BÌNH ĐỊNH 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 1.Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 Đọc các văn bản sau và trả lời câu hỏi 
 a. Cây dừa Bình Định 
 b. Tại sao lá cây có màu xanh lục ? 
 c. Huế 
? 
Mỗi văn bản trên trình bày , giới thiệu , giải thích điều gì 
 - Trình bày : Lợi ích của cây dừa gắn với 
 người dân Bình Định . 
 Đọc các văn bản sau và trả lời câu hỏi 
 a. Cây dừa Bình Định 
 b . Tại sao lá cây có màu xanh lục ? 
 c. Huế 
? 
Mỗi văn bản trên trình bày , giới thiệu , giải thích điều gì ? 
 - Giải thích về tác dụng của chất diệp lục 
 làm cho người ta thấy lá cây có màu xanh . 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh :  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 1.Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 - Trình bày : Lợi ích của cây dừa gắn với 
 người dân Bình Định 
Sông núi hài hòa 
Công trình văn hóa nghệ thuật n ổi tiếng 
Văn bản : HUẾ 
Đọc các văn bản sau và trả lời câu hỏi 
a. Cây dừa Bình Định 
b. Tại sao lá cây có màu xanh lục ? 
c. Huế 
? 
Mỗi văn bản trên trình bày , giới thiệu , giải thích điều gì 
- Giới thiệu Huế như là một trung tâm văn hóa nghệ thuật lớn của Việt Nam. 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 1.Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
- Trình bày : Lợi ích của cây dừa gắn với người dân Bình Định 
- Giải thích về tác dụng của chất diệp lục làm cho người ta thấy lá cây có màu xanh . 
 - Trình bày lợi ích của cây dừa gắn với người dân Bình Định . 
- Giải thích về tác dụng của chất diệp lục làm cho người ta thấy lá cây có màu xanh . 
- Giới thiệu Huế như là một trung tâm văn hóa nghệ thuật lớn của Việt Nam. 
 Ba văn bản trên đã cung cấp cho em kiến thức về những lĩnh vực nào ? 
Em thường gặp các loại văn bản đó ở đâu ? 
Hãy kể một vài văn bản cùng loại mà em biết ? 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 1.Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
Một số văn bản cùng loại :  - Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh : 
Vịnh Hạ Long 
 - Trình bày tiểu sử của một danh nhân : 
Hồ Chí Minh . 
 - Giới thiệu một đồ vật : 
Cây bút bi. 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 1.Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 Thảo luận nhóm (2 phút )  a. Các văn bản trên có thể xem là văn bản tự sự (hay miêu tả , nghị luận , biểu cảm ) không ? Tại sao ? Chúng khác với các văn bản ấy ở chỗ nào ? - Đặc điểm chung của các văn bản trên là gì ? 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh :  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh : 
- Văn bản thuyết minh cung cấp tri thức khách quan về mọi lĩnh vực của đời sống nhằm cung cấp kiến thức về đặc điểm,tính chất,nguyên nhân  của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên , xã hội bằng phương thức trình bày,giới thiệu , giải thích . 
PHÂN BIỆT VĂN BẢN THUYẾT MINH VỚI CÁC THỂ LOẠI VĂN BẢN KHÁC 
TỰ SỰ Ï 
MIÊU TẢ 
BIỂU CẢM 
NGHỊ LUẬN 
- Trình bày sự việc , diễn biến , nhân vật . Có cốt truyện  
- Trình bày chi tiết cụ thể , cho ta cảm nhận sự vật , con người  
- Bộc lộ cảm xúc chủ quan của người viết về đối tượng  
- Trình bày ý kiến , luận điểm , thể hiện quan điểm của người viết  
- Trình bày đặc điểm tiêu biểu của sự vật , hiện tượng trong tự nhiên và xã hội . 
THUYẾT MINH 
CÂY DỪA BÌNH ĐỊNH 
Thân cây làm máng . 
Cọng lá làm chổi . 
Lá làm nhà tranh . 
 Nước dừa để uống , để làm thức ăn , bánh kẹo . 
 mang nhiều lợi ích và gắn bó với cuộc sống . 
HUEÁ 
Soâng Höông 
ÑEØO HAÛI VAÂN 
Caàu TraøngTieàn 
Sông núi hài hòa 
Công trình văn hóa nghệ thuật n ổi tiếng 
Cơm hến 
bánh bèo Huế 
bún bò Huế 
Món ăn đặc sản Huế 
Sản phẩm - nón lá Huế 
Truyền thống đấu tranh kiên cường 
- Văn bản thuyết minh có đặc điểm như thế nào ? 
 Văn bản thuyết minh cung cấp tri thức khách quan về mọi lĩnh vực của đời sống . 
- Văn bản thuyết minh cung cấp tri thức khách quan về mọi lĩnh vực của đời sống . 
- Văn bản thuyết minh được sử dụng như thế nào trong đời sống ? 
 Thông dụng , phổ biến trong đời sống . 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 2. Đặc điểm chung cuả văn bản thuyết minh : 
 ? Từ những phân tích và so sánh trên em hãy rút ra đặc điểm chung của văn bản thuyết minh về những phương diện sau : 
 Tác dụng 
 Tính chất 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh :  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh : 
- Văn bản thuyết minh cung cấp tri thức khách quan về mọi lĩnh vực của đời sống . 
- Phạm vi sử dụng : Thông dụng , phổ biến trong đời sống . 
Tác dụng : Giúp người đọc hiểu về sự vật , hiện tượng trong đời sống một cách đúng đắn , đầy đủ . 
Tính chất : Khách quan , chân thực , hữu ích . 
- Tác dụng : Giúp người đọc hiểu về các sự vật , hiện tượng trong đời sống . 
 Tính chất : Khách quan , chân thực , hữu ích . 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh : 
? Em có nhận xét gì về ngôn ngữ của các văn bản trên ? 
 - Trình bày , giải thích , giới thiệu . 
 ? Các văn bản trên đã thuyết minh về đối tượng bằng những phương thức nào ? 
 - Trong sáng , rõ ràng , chặt chẽ và hấp dẫn . 
 Ngôn ngữ : Trong sáng , rõ ràng , chặt chẽ và hấp dẫn . 
 Tác dụng : Giúp người đọc hiểu về các sự vật , hiện tượng trong đời sống . 
 Tính chất : Khách quan , chân thực , hữu ích . 
 Phương thức thuyết minh : Trình bày , giải thích , giới thiệu . 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh :  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
 2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh : 
II. Luyện tập : 
II. Luyện tập : 
Bài tập 1: Các văn bản sau đây có phải là văn bản thuyết minh không ? Vì sao ? 
Khởi nghĩa Nông Văn Vân . 
b) Con giun đất .. 
 Các văn bản trên là văn bản thuyết minh . Vì :a/ Văn bản cung cấp kiến thức về lịch sử .b/ Văn bản cung cấp kiến thức khoa học sinh vật . 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
2. Đặc điểm chung cuả văn bản thuyết minh : 
* Ghi nhớ ( sgk ) 
Bài tập 2 : Hãy đọc lại và cho biết “ Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000” thuộc loại văn bản nào . Phần nội dung thuyết minh trong văn bản này có tác dụng gì ? 
 Văn bản “ Thông tin về Ngày Trái Đất măm 2000” thuộc văn bản nghị luận đề xuất một hành động tích cực bảo vệ môi trường nhưng đã sử dụng yếu tố thuyết minh để nói rõ tác hại của bao bì ni lông kêu gọi mọi người bảo vệ môi trường , bảo vệ Trái Đất . 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyế minh .  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
2. Đặc điểm chung cuả văn bản thuyết minh : 
* Ghi nhớ ( sgk ) 
II. Luyện tập : 
II. Luyện tập : 
Bài tập 3: Các văn bản khác như tự sự , nghị luận , biểu cảm , miêu tả có cần yếu tố thuyết minh không ? Vì sao ? 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh :  1. Văn bản thuyết minh trong đời sống : 
2. Đặc điểm chung cuả văn bản thuyết minh : 
* Ghi nhớ ( sgk ) 
II. Luyện tập : 
II. Luyện tập : 
ĐỌC CÁC ĐOẠN VĂN SAU: 
a) Một hôm có hai chàng đến cầu hôn . Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ : vẫy tay về phía đông , phía đông nổi cồn bãi ; vẫy tay về phía tây , phía tây mọc lên từng dãy núi đồi . Người ta gọi chàng là Sơn Tinh . Một người ở miền biển , tài năng cũng không kém : gọi gió , gió đến ; hô mưa , mưa về . Người ta gọi chàng là Thủy Tinh . 	 ( Sơn Tinh , Thủy Tinh ) 
 b) Sự thực ở nước ta , hải đường đâu chỉ mọc nơi sân nhà quyền quý , nó sống khắp các vườn dân , cả đình , chùa . nhà thờ họ . Dáng cây cũng vậy , lá to thật khỏe , sống lâu nên cội cành thường sần lên những lớp rêu da rắn màu rỉ đồng , trông dân dã như cây chò đất đỏ . 
	( Hoàng Phủ Ngọc Tường ) 
 Các văn bản khác như tự sự , nghị luận , biểu cảm , miêu tả cần yếu tố thuyết minh như một phương tiện diễn đạt rất có hiệu quả . 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH 
 I.Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh  
II. Luyện tập : 
II. Luyện tập : 
Bài tập 3: Các văn bản khác như tự sự,nghị luận , biểu cảm , miêu tả có cần yếu tố thuyết minh không ? Vì sao ? 
- Các văn bản này cũng cần phải sử dụng yếu tố thuyết minh vì: 
+ Tự sự: giới thiệu sự việc, nhân vật. 
+ Miêu tả: giới thiệu cảnh vật, con người, không gian, thời gian. 
+ Nghị luận: giới thiệu luận điiểm, luận cứ 
+ Biểu cảm: giới thiệu đối tượng gây cảm xúc là con người hay sự vật. 
. Củng cố : 
- Nắm được vai trò và đặc điểm của văn bản thuyết minh . 
 Phân biệt văn bản thuyết minh với các kiểu văn bản đã học . 
 Tìm đọc thêm các đoạn văn , văn bản thuyết minh . 
Hướng dẫn tự học : 
 Học bài : Học thuộc phần ghi nhớ sgk 
 Chuẩn bị : Văn bản ÔN DỊCH, THUỐC LÁ 
- Đọc trước văn bản , xác định kiểu văn bản , yếu tố thuyết minh có vai trò như thế nào trong văn bản . 
 Tác hại của hút thuốc lá đối với sức khỏe con người và môi trường . 
Tại sao tệ nghiện hút thuốc lá gọi là ôn dịch ? Biện pháp phòng chống ôn dịch này . 
 Sưu tầm tranh ảnh , tài liệu về tác hại của tệ nghiện hút thuốc lá và khói thuốc lá đối với sức khỏe con người và môi trường . 
Tiết học kết thúc 
Giáo viên dạy : Nguyễn Thị Thu Thủy 
 Kính chào quý thầy cô