Đề thi tuyển sinh lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2019-2020 - Sở GD&ĐT Hải Dương (Có đáp án)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HẢI DƯƠNG
---------------------
 KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT
 NĂM HỌC 2019-2020
 MÔN THI: NGỮ VĂN
ĐỀ CHÍNH THỨC
 Thời gian: 120 phút (không kể thời gian giao đề)
I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm)
 Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu:
 Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
 Chỉ cần trong xe có một trái tim 
 (Ngữ văn 9, tập 1)
Câu 1: Đoạn thơ trên trích trong bài thơ nào? Của ai?
Câu 2: Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
Câu 3: Nghệ thuật tiêu biểu trong đoạn thơ trên? Tác dụng?
Câu 4: Nêu tên bài thơ có cùng chủ đề với bài thơ trên? Qua đó, em có suy nghĩ gì về thế hệ trẻ Việt Nam trong các cuộc kháng chiến.
II. TẬP LÀM VĂN (7.0 điểm)
Câu 1 ( 2.0 điểm)
Từ đoạn văn trên, hãy viết một đoạn văn trình bày suy nghĩ của em về lòng dũng cảm của con người trong cuộc sống.
Câu 2 (5.0 điểm)
 Cảm nhận về vẻ đẹp của nhân vật Phương Định trong văn bản "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê. Từ đó, em có suy nghĩ gì trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước?
 HƯỚNG DẪN CHẤM
Phần
Câu
Yêu cầu
Điểm
I, Đọc hiểu
 1
Đoạn thơ trên trích trong tác phẩm “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật
0,5
 2
Hoàn cảnh ra đời: Sáng tác năm 1969 trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ, in trong tập “Vầng trăng quầng lửa”.
0,5
 3
- Nghệ thuật hoán dụ. 
- Tác dụng: Cội nguồn sức mạnh của cả đoàn xe, gốc rễ anh hùng của mỗi người cầm lái tích tụ, kết đọng ở “ trái tim” gan góc, kiên cường chứa chan tình yêu thương này. Phải chăng chính trái tim con người đã cầm lái ? Tình yêu Tổ quốc, tình yêu thương đồng chí, đồng bào miềm nam đau khổ đã khích lệ động viên người chiến sĩ lái xe vượt khó khăn giạn khổ, lại quan, bình tĩnh, nắm chắc tay lái. Ý chí chiến đấu vì miền Nam phía trước.
0,5
0,5
4
Thí sinh nêu suy nghĩ riêng song cần đảm bảo nội dung sau:
- Bài thơ cùng chủ đề là “Đồng chí”.
- Thế hệ trẻ Việt Nam trong các cuộc kháng chiến: tinh thần lạc quan, dũng cảm; đoàn kết yêu thương nhau; bất chấp mọi khó khăn, thử thách; ý chí chiến đấu với lý tưởng cao đẹp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước
0,25
0,75
II. Tập làm văn
1
 Trình bày suy nghĩ về lòng dũng cảm trong đời sống
a. Đảm bảo thể thức của một đoạn văn
0.25
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận
0.25
c. Triển khai hợp lí nội dung đoạn văn: vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Có thể viết đoạn văn theo hướng sau: 
- Dũng cảm là không sợ nguy hiểm, khó khăn, không run sợ, hèn nhát, dám đứng lên đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác, các thế lực tàn bạo... để bảo vệ công lí, chính nghĩa, thậm chí có thể hi sinh cả mạng sống của mình vì người khác.
- Dũng cảm là phẩm chất tốt đẹp của con người, giúp ta trưởng thành hơn, mạnh mẽ, che chở cho mọi người, biết sống vì mọi người. Từ đó mà quan hệ giữa mọi ng thân ái, tốt đẹp hơn, không có sự tranh giành, đùn đẩy, tị nạnh hay đổ lỗi cho nhau và được mọi người yêu quý, kính trọng.
- Lòng dũng cảm sẽ tạo ra sức mạnh, là động lực giúp con người vượt qua những khó khăn thậm chí mất mát hi sinh trong cuộc sống. Có lòng dũng cảm, dám xả thân vì người khác, vì mục đích cao cả, XH sẽ luôn tốt đẹp, văn minh. Lòng dũng cảm là truyền thống quý báu của dân tộc.
- Không nên nhầm tưởng lòng dũng cảm với hành động liều lĩnh, mù quáng bất chấp công lí. Điều đó sẽ để lại hậu quả khôn lường...
- Phê phán những người hèn nhát, không dám đấu tranh, không dám đương đầu với khó khăn, thử thách, hiểm nguy để vươn lên trong cuộc sống... con người sống ích kỉ, lạnh lùng, vô cảm, 
- Cần rèn luyện lòng dũng cảm như dám nhận lỗi khi mắc lỗi, dũng cảm chỉ ra khuyết điểm của bạn để bạn sửa chữa... biết yêu thương, giúp đỡ mọi người; sống quan tâm và biết hi sinh vì người khác.
2.0
2
d. Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng về vấn đề nghị luận.
0.25
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt.
0.25
a. Đảm bảo cấu trúc một bài văn nghị luận văn học
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận
c. Triển khai các luận điểm với lí lẽ và dẫn chứng phù hợp, vận dụng tốt các thao tác lập luận. Những nét chính về nội dung:
1. Mở bài: 
- Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của tác giả Lê Minh Khuê ngợi ca tinh thần dũng cảm của các cô gái thanh niên xung phong, của thế hệ trẻ trong những ngày mưa bom bão đạn.
- Cô gái Phương Định trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” đó là một nữ chiến sĩ thanh niên xung phong xinh đẹp, trong sáng, giàu tình cảm và dũng cảm, ngoan cường.
2. Thân bài:
a. Khái quát: Hoàn cảnh sống và chiến đấu
- Xuất thân là con gái Hà Nội, Phương Định tham gia thanh niên xung phong sống giữa khói bụi Trường Sơn và bom đạn.Công việc của chị là đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom nổ. Công việc hết sức nguy hiểm.
b. Cảm nhận về vẻ đẹp của nhân vật Phương Định:
* Vẻ đẹp ngoại hình:
- Tự đánh giá mình là một cô gái khá, có hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Mắt dài, màu nâu hay nheo lại như chói nắng và được các anh chiến sĩ nhận xét là “có cái nhìn sao mà xa xăm”.
=> Vẻ đẹp duyên dáng, trẻ trung.
*Giữa chiến trường khói lửa, chị vẫn hồn nhiên, ngây thơ, trẻ con đôi khi nhạy cảm, mơ mộng, thích hát.
- Là cô gái yêu đời, hồn nhiên, giàu cá tính, hay hát hay cười một mình, hay ngắm mình trong gương.
- Chị có cái điệu đà của một cô gái Hà Nội nhưng đáng yêu, hồn nhiên và chân thực. Điểm xinh xắn và điệu đà được cánh pháo thủ và lái xe quan tâm, khi đó chị cảm thấy ấm lòng và tự tin hơn.
- Chị vẫn hay nhớ về những kỉ niệm bên mẹ trong căn gác nhỏ, nhớ về thành phố tuổi thơ.(qua trận mưa đá)
* Bản chất anh hùng, nghiêm túc trong công việc, tinh thần dũng cảm, luôn có thần chết rình rập.
- Phương Định là một cô gái có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc.
- Tinh thần dũng cảm trong cuộc phá bom đầy nguy hiểm, chị dũng cảm, bình tĩnh tiến đến quả bom, đàng hoàng mà bước tới cùng xới xẻ đào đất, có lúc lưỡi xẻng chạm trúng vào quả bom. Đó là cuộc sống thường nhật của họ.
- Có những lúc chị nghĩ đến cái chết nhưng chỉ “Mờ nhạt”, mục đích hoàn thành nhiệm vụ luôn được chị đặt lên trên.
=> Ấy vậy mà Phương Định vẫn đùa vui trong gian khổ, coi thường thương tích, coi rằng công việc của mình cũng có cái thú vị riêng.
* Tình cảm gắn bó với đồng chí, đồng đội.
- Yêu mến đồng đội, quan tâm, tôn trọng tất cả những người bạn, người anh em cùng sống và chiến đấu với mình.
- Phương Định miêu tả chị Nho và chị Thao đầy trìu mến, khi miêu tả các anh bộ đội, khi Phương Định chăm sóc Nho.
- Lo lắng, sốt ruột khi đồng đội lên cao điểm chưa về.
* Đánh giá:
- Trong "Những ngôi sao xa xôi", Lê Minh Khuê đã miêu tả chân thực và sinh động tâm lí nhân vật. Tác phẩm được kể từ ngôi thứ nhất tạo thuận lợi cho tác giả miêu tả thế giới nội tâm qua việc để nhân vật tự sự về mình.
- Nhân vật Phương Định mang những đặc điểm tốt đẹp tiêu biểu cho tâm hồn những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong lên đường chống Mĩ trong những năm tháng vất vả mà hào hùng của dân tộc, để lại trong lòng độc giả niềm yêu mến, cảm phục.
c. Suy nghĩ về trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước:
- Không ngừng nỗ lực học tập, rèn luyện, trau dồi đạo đức để trở thành con người đủ sức, đủ tài.
- Nghiêm túc, tự giác thực hiện các chính sách pháp luật của nhà nước, các nội quy, quy định của nhà trường, cơ quan công tác
- Lao động tích cực, hăng hái, làm giàu một cách chính đáng.
- Bảo vệ môi trường, bảo vệ động vật
- Dũng cảm đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu.
3. Kết bài
- Ngòi bút miêu tả tâm lý nhân vật sinh động, tác giả đã làm hiện lên cô nữ thanh niên xung phong vô cùng đáng yêu, trẻ trung và đầy nhiệt huyết, hào hùng.
- Ca ngợi những người con gái Việt Nam anh hùng là những ngôi sao xa xôi mãi lung linh, tỏa sáng.
d. Sáng tạo: diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng mới mẻ.
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt.
0,25 
0,5
0,25
0,25
0,5
0,75
0,5
0,5
0,5
0,5
0,25
0,25
* Lưu ý:
 Giáo viên căn cứ thực tế làm bài của HS để cho điểm linh hoạt, trân trọng sự sáng tạo của học sinh.Bài viết có thể không giống đáp án, có những ý ngoài đáp án, nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.