Đề thi chọn đội tuyển học sinh giỏi môn Sinh học Lớp 9 - Năm học 2013-2014 - Phòng GD&ĐT TP Hải Dương (Có đáp án)

PHÒNG GD & ĐT TP HẢI DƯƠNG
ĐỀ CHÍNH THỨC
ĐỀ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HSG LỚP 9
NĂM HỌC 2014 - 2015
MÔN SINH HỌC
Thời gian làm bài: 150 phút
(Đề thi gồm 07 câu, 02 trang)
Câu 1. ( 1,0 điểm)
Tương quan trội - lặn có ý nghĩa gì trong thực tiễn sản xuất? Trình bày phương pháp xác định tính trạng trội, lặn.
Câu 2. (2 điểm)
Ở ruồi giấm, alen V quy định tính trạng cánh dài, alen v quy định tính trạng cánh cụt. Cho ruồi cánh dài và cánh cụt giao phối với nhau được F1 có tỉ lệ: 50% ruồi cánh dài: 50% ruồi cánh cụt. Tiếp tục cho ruồi F1 giao phối với nhau được F2, thống kê kết quả ở cả quần thể có tỉ lệ 9 ruồi cánh cụt: 7 ruồi cánh dài.
Biện luận và viết sơ đồ lai từ P đến F2.
Muốn xác định được kiểu gen của bất kỳ cá thể ruồi cánh dài nào ở F2 thì phải thực hiện phép lai gì? 
Câu 3 (2,0 điểm): 
a)Trình bày đặc điểm hình thái, chức năng của các tế bào con được tạo ra sau giảm phân I và sau giảm phân II trong điều kiện phân bào bình thường của tế bào 2n.
b) Một tế bào sinh dục chín của một loài sinh vật giảm phân bình thường 
( không có đột biến và trao đổi đoạn). Xét 2 cặp NST đồng dạng ký hiệu AaBb. Viết kí hiệu của 2 cặp NST trên tại các thời điểm của kì đầu I và kì sau I của giảm phân?
Câu 4 (1,5 điểm):
a) Vì sao ADN có tính đa dạng và đặc thù?
b) Vì sao tính đặc trưng và ổn định của ADN chỉ có tính chất tương đối? 
 c) Xét về mặt cấu tạo hoá học, các gen khác nhau phân biệt nhau ở những đặc điểm nào?
Câu 5 (1,5 điểm): Bé NST cña mét loµi thùc vËt cã hoa gåm 5 cÆp NST (kÝ hiÖu I, II, III, IV, V), khi kh¶o s¸t mét quÇn thÓ cña loµi nµy, ng­êi ta ph¸t hiÖn 3 thÓ ®ét biÕn (kÝ hiÖu a, b, c). Ph©n tÝch bé NST cña 3 thÓ ®ét biÕn ®ã thu ®­îc kÕt qu¶ sau:
ThÓ ®ét biÕn
Sè l­îng NST ®Õm ®­îc ë tõng cÆp
I
II
III
IV
V
a
3
3
3
3
3
b
3
2
2
2
2
c
1
2
2
2
2
a) X¸c ®Þnh tªn gäi cña c¸c thÓ ®ét biÕn trªn? Cho biÕt ®Æc ®iÓm cña thÓ ®ét biÕn a?
b) Nªu c¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®ét biÕn c?
Câu 6 (1 điểm):
Ở người, gen a quy định tính trạng bạch tạng, gen A quy định tính trạng không bị bạch tạng. Gen m quy định tính trạng mù màu , gen M quy định tính trạng không mù màu, cặp gen này nằm trên NST giới tính X. Một cặp vợ chồng đều bình thường sinh được con trai đầu mắc cả hai bệnh trên.
	a) Xác định kiểu gen của mỗi người trong gia đình trên?
	b) Nếu cặp vợ chồng đó tiếp tục sinh con liệu con họ có tiếp tục bị hai bệnh trên không? Nếu bị thì xác suất bằng bao nhiêu? 
Câu 7 (1 điểm):
a) Trong c¸c ®Æc tr­ng cña quÇn thÓ, ®Æc tr­ng nµo lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt? T¹i sao?
b) Nh÷ng yÕu tè nµo ®· ®iÒu chØnh tèc ®é sinh tr­ëng cña quÇn thÓ lµm cho mËt ®é cña quÇn thÓ trë vÒ møc c©n b»ng?
------------- Hết-------------
SBD: ................... Họ và tên thí sinh: ..............................................................................
Giám thị 1: .................................................. Giám thị 2: .................................................
PHÒNG GD & ĐT TP HẢI DƯƠNG
ĐỀ CHÍNH THỨC
HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI
CHỌN ĐỘI TUYỂN HSG LỚP 9
NĂM HỌC 2013 - 2014
MÔN SINH HỌC
Thời gian làm bài: 150 phút
(Hướng dẫn chấm gồm 07 câu, 04 trang)
Câu
Ý
Nội dung
Điểm
1 (1 điểm) 
a
Tương quan trội, lặn là hiện tượng phổ biến ở nhiều tính trạng trên cơ thể sinh vật.
- Thông thường, các tính trạng trội thường là tính trạng tốt, còn tính trạng lặn là những tính trạng xấu. Vì vậy trong chọn giống cần phát hiện tính trạng trội để tập hợp các gen trội quý vào 1 kiểu gen, tạo giống có ý nghĩa kinh tế cao.
- Không sử dụng F1 để làm giống vì đời sau sẽ phân tính. Trong chọn giống, để tránh sự phân li tính trạng, xuất hiện tính trạng xấu ảnh hưởng tới phẩm chất và năng suất vật nuôi, cây trồng người ta phải kiểm tra độ thuần chủng của giống. 
0,25
0,25
b
Phương pháp xác định tính trạng trội, lặn: 
- Để xác định được tương quan trội - lặn của 1cặp tính trạng tương phản ở vật nuôi, cây trồng người ta dùng phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. 
- Nếu cặp tính trạng thuần chủng tương phản ở P có tỉ lệ phân li kiểu hình ở F2 là 3:1 thì kiểu hình chiếm tỉ lệ 3/4 là tính trạng trội, còn kiểu hình có tỉ lệ 1/4 là tính trạng lặn.
0,25
0,25
2( 2 điểm)
a
Xét tỉ lệ phân li ở F1 cánh dài: cánh cụt = 1: 1-> P : Vv x vv
 P: Vv x vv
 F1: 1Vv : 1vv
F1 giao phối với nhau → đã xảy ra 4 phép lai: 
 1. Vv x Vv 2. Vv x vv 3. vv x Vv 4. vv x vv
Sơ đồ lai giải thích
Các phép lai
Tỉ lệ kiểu hình
Đực
Cái
Vv
Vv
3 cánh dài: 1 cánh cụt
Vv
vv
2 cánh dài: 2 cánh cụt
vv
Vv
2 cánh dài: 2 cánh cụt
vv
vv
4 cánh cụt
TỔNG CỘNG ở F2: 
7 cánh dài : 9 cánh cụt 
 (V-) (vv)
0,25
0.25
0.5
0.5
b
Muốn xác định được kiểu gen của bất kỳ cá thể ruồi cánh dài nào ở F2 thì phải thực hiện phép lai phân tích.
- Nếu kết quả : 100% cánh dài ® Kiểu gen ruồi cánh dài F2: VV.
- Nếu kết quả: 1 cánh dài: 1 cánh cụt ® Kiểu gen ruồi cánh dài F2: Vv.
0,25
0,25
3( 2 điểm)
a
* Giao tö ®ùc:
- Tõ mçi tÕ bµo sinh tinh khi kÕt thóc gi¶m ph©n I t¹o ra 2 tÕ bµo cã kÝch th­íc b»ng nhau. Nh©n chøa bé NST ®¬n béi kÐp kh¸c nhau vÒ nguån gèc vµ chÊt l­îng.
- KÕt thóc gi¶m ph©n II t¹o ra 4 tÕ bµo cã kÝch th­íc bÐ. Nh©n chøa bé NST ®¬n béi ®¬n kh¸c nhau vÒ nguån gèc vµ chÊt l­îng. VÒ sau mçi tÕ bµo t¹o thµnh mét tinh trïng, cã kh¶ n¨ng vËn ®éng ®Õn trøng ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh thô tinh. 
* Giao tử cái:
- Từ một tế bào sinh trứng, kết thúc giảm phân I tạo 1 tế bào có kích thước lớn và 1 tế bào có kích thước nhỏ. Nhân chứa bộ NST đơn bội kép khác nhau về nguồn gốc và chất lượng. 
- KÕt thóc gi¶m ph©n II t¹o 4 tÕ bµo ®¬n béi, trong ®ã cã 3 tÕ bµo kÝch th­íc bÐ kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia vµo thô tinh gäi lµ thÓ cùc. Mét tÕ bµo kÝch th­íc lín, h×nh cÇu t¹o thµnh trøng. 
0, 25
0,25
0,25
0,25
b
 KÝ hiÖu cña 2 cÆp nhiÔm s¾c thÓ trªn t¹i c¸c thêi ®iÓm kú ®Çu I vµ kú sau I cña gi¶m ph©n
- Kú ®Çu I: Ký hiÖu : AAaaBBbb
- Kú sau 1: NhiÔm s¾c thÓ kÐp ph©n ly ®éc lËp vÒ 2 cùc tÕ bµo theo mäi c¸ch cã thÓ cã. Ký hiÖu : Cã 2 kh¶ n¨ng x¶y ra:
 + AABB vµ aabb
 + AAbb vµ aaBB
0,5
0,25
0,25
4( 1,5điểm)
a
- ADN cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, gồm 4 loại đơn phân
(nuclêôtit). Những cách sắp xếp khác nhau của 4 loại nuclêôtit tạo nên tính đa dạng của ADN.
- Tính đặc thù của ADN do số lượng , thành phần và trình tự sắp xếp của các loại nuclêôtit.
0,25
0,25
b
TÝnh ®Æc tr­ng vµ æn ®Þnh cña ADN chØ cã tÝnh chÊt t­¬ng ®èi v×:
- Cã thÓ x¶y ra ®ét biÕn do c¸c t¸c nh©n vËt lý, hãa häc cña m«i tr­êng lµm thay ®æi cÊu tróc ADN.
- Cã thÓ x¶y ra trao ®æi chÐo trong gi¶m ph©n dÉn ®Õn thay ®æi cÊu tróc ADN.
0,25
0,25
5( 1,5điểm)
a
 Tªn gäi cña 3 thÓ ®ét biÕn
+ ThÓ ®ét biÕn a cã 3n NST -> ThÓ tam béi .
+ ThÓ ®ét biÕn b cã (2n + 1) NST-> ThÓ dÞ béi (2n + 1) hay thÓ tam nhiÔm 
+ ThÓ ®ét biÕn c cã (2n - 1) NST ->ThÓ dÞ béi (2n – 1) hay thÓ mét nhiÔm 
0,25
0,25
0,25
- §Æc ®iÓm cña thÓ ®ét biÕn a: 
+ TÕ bµo ®a béi cã sè l­îng NST t¨ng gÊp béi, sè l­îng ADN còng t¨ng t­¬ng øng => thÓ ®a béi cã qu¸ tr×nh tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬ diÔn ra m¹nh mÏ h¬n => kÝch th­íc tÕ bµo cña thÓ ®a béi lín, c¬ quan sinh d­ìng to, sinh tr­ëng m¹nh vµ chèng chÞu tèt. 
0,25®
+ ThÓ ®a béi kh¸ phæ biÕn ë thùc vËt.
b
 C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®ét biÕn c: 
+ Trong gi¶m ph©n, cÆp NST sè 1 nh©n ®«i nh­ng kh«ng ph©n ly t¹o thµnh 2 lo¹i giao tö (n + 1) vµ (n – 1) NST.
+ Khi thô tinh, giao tö (n–1) kÕt hîp víi giao tö (n) t¹o thµnh hîp tö (2n–1) NST => ph¸t triÓn thµnh thÓ dÞ béi (2n – 1).
0,25®
0,25®
6( 1 điểm)
a
- Theo bài ra:
+ Gen A quy định tính trạng không bị bạch tạng.
+ Gen a quy định tính trạng bạch tạng 
+ Gen M quy định tính trạng không mù màu
+ Gen m mù màu.
+ Gen M, m nằm trên NST giới tính X
a, Con trai bị cả hai bệnh có kiểu gen: aaXmY. Vậy người con trai này được thừa hưởng giao tử aY từ bố và giao tử aXm từ mẹ. 
- Mặt khác, cả bố và mẹ đều bình thường 
=> kiểu gen của bố là AaXMY
 Kiểu gen của mẹ là AaXMXm
0,25
0,25
b
b, Nếu cặp vợ chồng này tiếp tục sinh con thì con họ sinh ra vẫn có thể mắc cả hai bệnh trên
- HS viết sơ đồ lai để xác định tỉ lệ kiểu hình 
- Xác xuất bị cả hai bệnh trên là: x= 
0,25
0,25
7( 1 điểm)
a
 §Æc tr­ng cña quÇn thÓ gåm:
- Tû lÖ giíi tÝnh.
- Thµnh phÇn nhãm tuæi.
- MËt ®é quÇn thÓ.
0,25®
 Trong ®ã mËt ®é quÇn thÓ lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt v× mËt ®é ¶nh h­ëng ®Õn: 
+ Møc sö dông nguån sèng.
+ TÇn sè gÆp nhau gi÷a c¸ thÓ ®ùc vµ c¸ thÓ c¸i.
+ søc sinh s¶n vµ sù tö vong.
+ tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ.
( HS chỉ cần trả lời được 2/4 ‎ đúng sẽ cho điểm tối đa)
0,25®
0,25®
b
 + C¸c ®iÒu kiÖn sèng cña m«i tr­êng (khÝ hËu, thæ nh­ìng, thøc ¨n, n¬i ë) ®· ¶nh h­ëng ®Õn søc sinh s¶n vµ tö vong cña quÇn thÓ.
+ Sù thèng nhÊt mèi t­¬ng quan gi÷a tØ lÖ sinh s¶n vµ tØ lÖ tö vong lµm cho mËt ®é quÇn thÓ c©n b»ng.
0,125
0,125
+ Sù thèng nhÊt mèi t­¬ng quan gi÷a tØ lÖ sinh s¶n vµ tØ lÖ tö vong lµm cho mËt ®é quÇn thÓ c©n b»ng.
* Chú ý: Học sinh có thể làm cách khác, nếu đúng vẫn cho điểm tối đa.
------------- Hết-------------