Chuyên đề Vận dụng phương pháp trò chơi để tạo hứng thú cho học sinh học tốt môn Khoa học lớp 4 + 5

 TRƯỜNG TH NHƠN PHÚ A CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM ,
 Tổ khối 4 + 5 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 Nhơn Phú, ngày 20 tháng 10 năm 2024.
 CHUYÊN ĐỀ
VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TRÒ CHƠI ĐỂ TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH
 HỌC TỐT MÔN KHOA HỌC LỚP 4 + 5.
I. LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ
 Trong chương trình Tiểu học, mỗi môn học có một vai trò riêng. Mỗi môn học đem đến 
 cho học sinh những nguồn kiến thức cơ bản khác nhau và rèn cho các em những kĩ năng, 
 thái độ nhất định, phù hợp với môn học.
 Môn Khoa học là môn học không chỉ nhằm cung cấp c、o các em kiến thức về môi 
 trường tự nhiên, xã hội, con người mà còn nhằm hình .hành, phát triển và rèn cho các em 
 những năng lực và kĩ năng cần thiết, những thái độ và hành Vi phù hợp để tiếp tục học 
 tập và vận dụng trong đời sống thực tế. Vì vậy, môn Khoa học là môn học đóng vai trò 
 quan trọng trong nội dung chương trình Tiểi học.
 Hiện nay, ngành giáo dục đã và đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo 
 hướng “Lấy học sinh làm trung tâm” và “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Việc 
 đổi mới phương pháp dạy học nhằm mục đích phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo 
 của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng học sinh, từng môn học, từng lớp 
 học. Trong đó, người giáo viên đóng vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức, hướng dẫn 
 và lôi cuon được các em tham gia vào các hoạt động học tập, tạo được động lực và hứng 
 thú học tập cho các em. Trong đó trò chơi học tập là một trong những hoạt động mà các 
 em thích nhất và tham gia rất tích cực, sôi nổi. Việc tổ chức các trò chơi học tập lý thú, 
 bổ ích, phù hợp với nội dung bài học và nhận thức của các em sẽ giúp các em tiếp thu 
 kiến 'hức một cách tự giác, tích cực ; củng cố, khắc sâu và hệ thống kiến thức một cách 
 vững chắc, giúp các em có niềm say mê, hứng thú trong học tập. Nếu giáo viên thực hiện 
 một cách thường xuyên, khoa học các trò chơi học tập trong các môn học trong đó có môn 
 Khoa học thì sẽ nâng cao được chất lượng học tập.
 Với những lí do đó, tôi đã suy nghĩ, nghiên cứu và tiến hành thực hiện chuyên đề ếếVận 
dụng phương pháp trò chơi để tạo hứng thú cho học sinh học tốt môn khoa học lớp 4
 II. THỰC TRẠNG
 1. Thuận lợi
 -Các em đã được làm quen với một số trò chơi học tập từ các lớp dưới qua việc các giáo 
 viên tổ chức trong các tiết học.
 -Nhà trường quan tâm, tạo điều kiện và giúp đỡ thực hiện các biện pháp để phát huy 
 tính tích cực, tự giác, chủ động học tập của học sinh thông qua việc tổ chức chuyên đề về 
 trò chơi học tập.
 -Đội ngũ giáo viên trong khối dày dạn kinh nghiệm nên có thể học hỏi, hỗ trợ lẫn nhau khi cần thiết.
2. Khó khăn
 -Dù lớp dưới có tổ chức trò chơi học tập nhưng chưa được thực hiện thường xuyên. Một 
số giáo viên vẫn chú trọng đến việc giảng dạy, truyền thụ kiến thức thông qua các phương 
pháp giảng giải, đàm thoại ...
 -Một số em học còn trầm, chưa mạnh dạn, tự tin và ngại tham gia các trò chơi học tập.
 -Đa số các em ghi nhớ kiến thức của bài học một cách thụ động, máy móc.
 -Một số em chưa có ý thức tập trung, học hỏi, tìm tòi học môn Khoa học.
 -Một số đồ dùng chưa đủ để thực hiện các trò chơi học tập trong môn học.
III. NỘI DUNG CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
 Biện pháp 1: Tìm hiểu quy trình xây dựng, thiết kế trò chơi:
 Để thực hiện tốt trò chơi học tập thì trước hết g：áo viên cần phải nắm rõ quy trình xây 
dựng, thiết kế trò chơi. Theo Tài liệu tập huấn về phương pháp tổ chức trò chơi học tập ở 
Tiểu học thì quy trình đó gồm các bước4
 Biện pháp 2: Chuẩn bị trò chơi
Để có một trò chơi học tập tổ chức đại hiệu quả thì giáo viên cần chuẩn bị trò chơi như sau.
 * Nghiên cứu tài liệu:
 + Chương trình sách giáo khoa(tài liệu hướng dẫn học tập).
 + Hệ thống sách tham khảo: sách báo, các tài liệu về trò chơi học tập. ...
 * Nghiên cứu thực tế lớp học:*
 + Nghiên cứu tình hìiih lớp học: có HS khuyết tật không, nhu cầu, sở thích, hoàn cảnh 
của mỗi em ra sao ?.
 + Tìm hiểu xem học sinh lớp yếu ở mạch kiến thức nào để lựa chọn trò chơi cho phù 
hợp.
Biện pháp ba: Lựa chọn trò chơi
 -Các trò chơi học tập được lựa chọn phải đáp ứng đầy đủ những yêu cầu của mục tiêu bài 
học và môn học. Các trò chơi học tập phải đưa ra được các nhiệm vụ học tập gắn với nội 
dung của bài học. Để đáp ứng được các yêu cầu nêu trên, giáo viên cần phải xác định rõ 
mục tiêu của bài học, lựa chọn các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học sao cho phù 
hợp với nội dung từng phần, từng bài học, môn học và biết vận dụng linh hoạt trong tiết dạy 
sao cho tiết học trở nên sinh động, nhẹ nhàng, học sinh tiếp thu bài tích cực, chủ động hơn. 
Tuỳ từng bài mà giáo viên sử dụng phương pháp Trò chơi học tập cho thích hợp. Phải lựa 
chọn các trò chơi có sự đa dạng về chủ đề, phong phú về cách chơi.
 -Giáo viên có thể thay thế các trò chơi học tập một cách linh hoạt dựa trên hình thức, 
cách chơi và luật chơi. Sự thay thế đó tạo cho giáo viên có cơ hội tổ chức nhiều trò chơi 
học tập phù hợp với tình hình lớp học của mình.
 -Lựa chọn trò chơi học tập phải đảm bảo các yếu tố: lứa tuổi, vừa sức ; áp dụng vào khi 
nào trong tiến trình bài dạy và trong chương trình. Trò chơi học tập môn Khoa học lớp 4 thường được tổ chức vào phần khám phá, hình thành kiến thức mới và củng cố, hệ thống 
hóa kiến thức đã học.
Biệp pháp 4: Xây dựng và thiết kế trò chơi:
* Các nguyên tắc: Các trò chơi học tập phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
 + Phải gắn với nội dung bài học; đảm bảo điều kiện về thời gian trong tiết học.
 + Phải mang ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh về tinh thần đoàn kết, hỗ trợ lẫn 
nhau; sự hợp tác, thân thiện; sự nhiệt tình, mạnh dạn, nhanh nhẹn ...
 + Phải nhằm mục đích hình thành, củng cố, khắc、âu nội dung bài và các kĩ năng cần 
thiết.
 + Phải phù hợp với đặc điểm tâm lý, kKả năng học tập của từng đối tượng học
Sinh, phù hợp với khả năng của người tổ chức, hướng dẫn và điều kiện về cơ sở vật chat 
của nhà trường.
 + Phải lôi cuốn được học s；m. tham gia và tạo được hứng thú đối với các em.
 Đặc biệt, khi tổ chức các trò chơi học tập cho học sinh trong các môn học nói chung và 
môn Khoa học nói riêng thì giáo viên cần giúp học sinh hiểu mục đích của trò chơi: Để 
khám phá và tiếp thu được những kiến thức gì, để củng cố hay khắc sâu, hệ thống những 
kiến thức gì ? Rèn luyện những tố chất nào ?...
* Thiết kế trò chơi học tập gồm các bước như sau:
+ Mục đích: Nêu rõ : nục đích của trò chơi nhằm hình thành, ôn luyện, củng cố kiến thức, 
kỹ năng nào ?
+ Đồ dùng, đồ chơi: Giới thiệu, hướng dẫn cách sử dụng đồ dùng trong trò chơi.
+ Luật chơi: Nêu rõ luật chơi, quy định cụ thể khi tổ chức trò chơi.
+ Số người tham gia (cá nhân hoặc nhóm): Quy định cụ thể số người (đối với cá nhân) ;số 
nhóm và số người trong mỗi nhóm (đối với nhóm).
+ Cách chơi: Nêu rõ ràng về cách chơi và có thể cho học sinh thực hiện mẫu.
Biện pháp 5: Tìm hiểu cách tiến hành trò chơi
Gồm các bước:
 -Giới thiệu về trò chơi: Nêu tên, mục đích của trò chơi.
 -Hướng dẫn cách chơi: vừa mô tả (về số người tham gia, các vật dụng để chơi; cách 
 chơi; cách xác nhận và cách tính điểm của trò chơi), vừa thực hành (nếu có).
 -Thực hiện trò chơi: chơi thử và chơi thật.
 -Nhận xét kết quả qua trò chơi, thái độ của người tham dự. Có hình thức "phạt" vui, nhẹ 
 nhàng đối với những học sinh phạm luật.
 -Qua trò chơi, một số học sinh nêu kiến thức, kỹ năng trong bài học mà trò chơi đã thể 
 hiện. VII. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
 Với mục đích là nâng cao hiệu quả của việc vận dụng phương pháp trò chơi học 
 tập trong các tiết dạy môn Khoa học cũng như các môn học khác, giáo viên cần:
 * Giáo viên: Khi tổ chức trò chơi học tập, cần lưu ý những vấn đề sau:
 -Phải xác định rõ ràng mục đích của trò chơi học tập, mỗi trò chơi học tập cần có mục 
 đích học tập cụ thể, phù hợp với từng đối tượng họ. sinh.
 -Trò chơi học tập phải được chuẩn bị tốt từ mục đích, yêu cầu giáo dục đến kế hoạch 
 thực hiện và các phương tiện, đồ dùng, sân bãi phục vụ cho trò chơi.
 -Tổ chức trò chơi học tập phải thu hút đư、c nhiều học sinh tham gia ; tạo cơ hội để các 
 em tham gia một cách nhiệt tình, tích cực, hào nứng ; giúp các em nắm vững và thực hiện 
 đúng luật và quy định của trò chơi ; khuyến khích các em thể hiện được tinh thần đồng 
 đội, tinh thần đoàn kết, sự hợp tác, ：hân thiện và cùng
 nhau cố gắng vươn lên.
 -Giáo viên cần tổ chức trò chơi học tập phù hợp với nội dung bài học, đặc điểm tâm lí, 
 lứa tuổi học sinh đặc b'ệi là cách thức tổ chức trò chơi phù hợp, phong phú để tạo động 
 lực cho các em tham gia tích cực, hạn chế được sự thờ ơ, không tham gia vào trò chơi.
 -Tổ chức chơi vào thờ： gian thích hợp của bài học để vừa làm cho học sinh hứng thú 
 học tập vừa hướng cho học sinh tiếp tục tập trung chú ý các nội dung khác của bài học 
 một cách có hiệu quả.
 * Nhà trường： ế
 -Tạo mọi điều kiện cho giáo viên thực hiện phương pháp trò chơi học tập, đặc biệt là 
 các phương tiện phục vụ cho các trò chơi học tập như: tranh ảnh, tranh câm, thẻ từ ...
 -Tổ chức các buổi thảo luận về phương pháp trò chơi học tập để giáo viên có cơ hội tiếp 
 thu nhiều hơn và có điều kiện trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau để việc vận dụng 
 phương pháp có hiệu quả hơn.
 Trên đây là một số kinh nghiệm về cách tổ chức, thực hiện phương pháp trò chơi học 
 tập trong việc giảng dạy môn Khoa học ở lớp 4 + 5 mà tôi đã vận dụng ở lớp đang giảng 
 dạy. Tôi viết ra với mục đích cùng trao đổi với đồng nghiệp, để tìm tòi, học hỏi nhằm tìm 
 ra biện pháp tốt nhất để giúp học sinh học tập ngày càng tiến bộ hơn. Đây chỉ là những 
 kinh nghiệm cá nhân nên còn nhiều hạn chế và thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp 
 ý của quý thầy cô để chuyên đề của tôi được hoàn thiện hơn.