Chuyên đề Biện pháp rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

 TRƯỜNG TH NHƠN PHÚ A CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Tổ khối 4 + 5 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
 Nhơn Phú, ngày 20 tháng 11 năm 2024.
 CHUYÊN ĐỀ
 BIỆN PHÁP RÈN KỸ NĂNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HỌC SINH LỚP 4
 I. LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ
 - Dạy học Tiếng Việt ở trường tiểu học, kỹ năng dạy đọc có một vị trí vô cùng quan 
trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh theo Chương trình giáo 
dục phổ thông 2018.
 - Đọc giúp học sinh chiếm lĩnh được một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập, 
đây là một công cụ giúp học sinh học tốt các môn học. Tuy nhiên, năng lực học tập và khả 
năng nhận thức của các em có khác nhau, khả năng đọc diễn cảm của các em cũng khác 
nhau. Việc đọc diễn cảm của học sinh so với yêu cầu là chưa đáp ứng được. Đa số các em 
mới chỉ dừng lại ở việc đọc đúng, đọc to, rõ ràng mạch lạc, số lượng các em đọc diễn cảm 
chưa cao.
 - Làm thế nào để học sinh có khả năng đọc diễn cảm tốt trong giờ đọc để từ đó phát triển 
năng lực cảm thụ văn học cho học sinh. Xuất phát từ lý do trên, tôi mạnh dạn đưa ra: “Biện 
pháp rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4”.
 II. THỰC TRẠNG
 1. Thuận lợi
 - Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Ban giám hiệu, sự phối hợp giữa các bộ phận
 trong đoàn thể nhà trường
 - Được trang bị đầy đủ các điều kiện cơ sở vật chất: bảng, bàng ghế, máy chiếu, mạng
 Internet, tài liệu, đồ dùng dạy học,...
 - Học sinh tích cực học tập, tích cực tham gia các hoạt động trên lớp, chuẩn bị bài trước
khi đến lớp. Chuẩn bị đầy đủ sách giáo khoa và đồ dùng học tập của các môn học.
 - Giáo viên nhiệt tình vì tất cả học sinh
 - Các em học sinh được rèn kỹ năng đọc ngay từ lớp 1
 2. Khó khăn
 - Trình độ học sinh không đồng đều.
 - Phần lớn các em chưa có ý thức rèn đọc diễn cảm
 - Các em đọc ngắt nghỉ không đúng chỗ, chưa chú ý đến các yếu tố của ngôn ngữ nghệ 
 thuật như làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng giọng, cường điệu giọng để biểu đạt ý nghĩa tình 
 cảm của tác giả gửi gắm trong bài đọc. III. NỘI DUNG CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 
 Biện pháp 1: Rèn đọc theo nhóm
 * Nhóm 1. Đối với nhóm học sinh đọc chưa lưu loát
 Tôi đã hướng dẫn các em luyện đọc theo một số hình thức sau:
 - Hướng dẫn cá nhân, luyện đọc tiếng khó, từ khó hiểu nhiều lần để học sinh đọc đúng. 
Thường xuyên nhắc nhở, theo dõi để uốn nắn kịp thời khi các em đọc chưa đạt yêu cầu. 
Thành lập “ Đôi bạn cùng tiến” để các em cùng nhau luyện đọc.
 - Luyện đọc từng câu, từng đoạn, cả bài nhiều lần để các em quen với mặt chữ
 - Từng học sinh đọc theo nhóm
 * Nhóm 2. Đối với nhóm học sinh đọc lưu loát nhưng chưa diễn cảm
 Xây dựng nhóm học tập, sao cho mỗi nhóm sẽ đảm bảo có ít nhất một bạn có khả năng 
đọc diễn cảm, để giúp đỡ, hỗ trợ các thành viên trong nhóm rèn đọc diễn cảm. Có thể thi 
đọc cá nhân, thi đọc theo nhóm phân vai, thi đọc nối tiếp,....
 Ví dụ: Khi dạy bài “Về thăm bà” (SGK - Trang 41), tôi sẽ hướng dẫn học sinh đọc đúng 
những câu dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật:
- Cháu đã ăn cơm chưa? (Lời người bà hỏi người cháu).
- Dạ chưa. Cháu xuống tàu về đây ngay. Nhưng cháu không thấy đói. (Lời nói của Thanh
nhẹ nhàng, ấm áp, thể hiện sự kính trọng của người cháu đối với người bà).
 Cứ như vậy, qua từng tiết dạy, giáo viên đều chú ý sửa cho học sinh để học sinh tạo được
thói quen khi đọc.
* Nhóm 3. Đối với nhóm học sinh đọc diễn cảm
 Với nhóm này, các em đã đọc tốt nên tôi thường xuyên gọi các em đọc mẫu, giúp các 
em hứng thú học. Giao nhiệm vụ cho các em hỗ trợ, giúp đỡ các bạn khác rèn đọc từ đó 
phát triển phẩm chất tự tin, năng lực cộng tác, hợp tác. Đưa những yêu cầu cao hơn về đọc 
diễn cảm cho các em thử sức và rèn luyện.
 Ví dụ: Khi dạy luyện đọc lại bài “Trong ánh bình minh” (SGK tập 2 - Trang 21 tôi sẽ yêu 
cầu một học sinh đọc lại đoạn 3 và cho học sinh xác định giọng đọc của đoạn này. (Gợi ý: 
Giọng thong thả, vui, trong sáng; nhấn giọng ở những từ ngữ miêu tả hoạt động, trạng thái 
của các con vật).
 - Những bầy voi thong thả đi về phía bến nước.// Nghe động bước chân,/ từng đàn chim 
dẽ và cun cút bay vụt lên từ những hàng sậy.// Những con cá sấu nhỏ bò từ dòng nước lạnh 
lên/ phơi mình trên bãi cát,/ thấy bầy voi rậm rịch đi tới/ liền theo nhau toài nhanh xuống 
sông,/ để lại trên đường những vết trườn.// Đàn trâu rừng/ với con trâu mộng đầu đàn mang 
đôi sừng nhọn hoắt/ đang ăn gần bến nước/ đủng đỉnh bỏ đi xa,/ nhường chỗ cho những bầy voi.//
 Biện pháp 2: Rèn đọc diễn cảm theo từng thể loại
 * Văn xuôi
 - Hướng dẫn học sinh xác định giọng đọc phù hợp với nội dung bài, diễn biến tâm lí, tính 
cách nhân vật trong bài..., nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm. Khi các em đã biết 
tự xác định, phân biệt giọng đọc, học sinh sẽ phải đọc rõ tiếng, liền mạch các từ phiên âm 
nước ngoài, cùng với các loại dấu câu kèm theo.+
 Ví dụ: Bài Tập đọc “Hoa cúc áo” (Sách Tiếng Việt, Bộ sách Chân trời sáng tạo - Trang 
55). Khi đọc đoạn 1, chúng ta nên đọc với giọng thong thả, trong trẻo, vui tươi. Nhấn giọng 
ở câu cảm và những từ ngữ miêu tả vẻ đẹp của hoa cúc áo, hành động, cảm xúc của nhân 
vật.
 - Cụ giáo cóc thức dậy/ trong mùi hương nồng nàn.// Nghe tiếng lao xao,/ cụ chống 
gậy,/ thận trọng dò từng bước ra cửa.// Chao,/ cô cúc áo như đã hóa thân thành người 
khác,/ phô bày tất cả vẻ lộng lẫy của mình qua những bông hoa vàng rực ngát hương.// Bên 
Cạnh,/ anh dế còm đứng ngây nhìn.// Bác giun đất gật gù thán phục.// Vài chị cào cào áo 
xanh váy đỏ/ là người xóm bên/ đi ngang qua cũng dừng lại ngó nghiêng.//
 * Thơ, ca dao, tục ngữ
 - Hướng dẫn học sinh cần phải xác định rõ đó là bài thơ ở thể thơ nào: thể thơ tự do, thơ 
lục bát, thơ tứ tuyệt,... cùng với diễn biến của nội dung, xác định phần trọng tâm khi đọc là 
phải căn cứ vào nhịp thơ, các loại dấu câu, cách dùng từ, nhấn mạnh các tiếng gieo vần 
trong thơ, ngắt nghỉ dứt khoát, rõ ràng, nhấn giọng những từ ngữ gợi tả, gợi cảm thể hiện 
giọng đọc diễn cảm của bài thơ.
 Ví dụ: Trong bài thơ “Gió vườn” (SGK - Trang 65)
 Gió/ vẽ lên mái tranh nhà/
 Một làn khói bếp/ giúp bà nấu cơm,//
 Gió thức/ từ sớm tinh sương
 Gió đem mưa đến/ tưới vườn cho ông,//
 Gió yêu nhất/ buổi rạng đông/
 Con chim dậy hót.// Nắng hồng.// Trời xanh.//
 * Truyện, kịch
 - Đối với những bài tập đọc là các câu chuyện kể, các vở kịch, tôi thường tổ chức cho 
các em đọc phân vai. Trước khi cho học sinh đọc, cần hướng dẫn các em xác định được bài 
đọc có mấy nhân vật? là những nhân vật nào? Giọng đọc của từng nhân vật ra sao để làm 
nổi bật lên tính cách của nhân vật đó?.