Bài giảng Tập làm văn Lớp 4 - Tuần 3, Bài: Kể lại lời nói, ý nghĩ của nhân vật - Năm học 2021-2022

 Tập làm văn 
 Tuầ4n 3
Bài: Kể lại lời nói, ý nghĩ của nhân vật
 Trang 32
 GV: NGUYỄN THỊ YẾN Khi kể chuyện, cần chú ý tả ngoại 
hình của nhân vật vì ngoại hình của nhân 
vật góp phần nói lên tính cách của nhân 
vật đó.
 Làm cho câu chuyện sinh động, hấp 
dẫn hơn. Thứ Tư ngày 13 tháng 10 năm 2021
 Tập làm văn:
Kể lại lời nĩi, ý nghĩ 
 của nhân vật. NGƯỜI ĂN XIN
 Lúc ấy, tơi đang đi trên phố. Một người ăn xin già lọm khọm đứng ngay
trước mặt tơi.
 Đơi mắt ơng lão đỏ đọc và giàn giụa nước mắt. Đơi mơi tái nhợt, áo quần tả
tơi thảm hại... Chao ơi! Cảnh nghèo đĩi đã gặm nát con người đau khổ kia thành
xấu xí biết nhường nào!
 Ơng già chìa trước mặt tơi bàn tay sưng húp, bẩn thỉu. Ơng rên rỉ cầu xin cứu
giúp.
 Tơi lục tìm hết túi nọ túi kia, khơng cĩ tiền, khơng cĩ đồng hồ, khơng cĩ cả
một chiếc khăn tay. Trên người tơi chẳng cĩ tài sản gì.
 Người ăn xin vẫn đợi tơi. Tay vẫn chìa ra, run lẩy bẩy.
 Tơi chẳng biết làm cách nào. Tơi nắm chặt lấy bàn tay run rẩy kia:
 - Ơng đừng giận cháu, cháu khơng cĩ gì để cho ơng cả.
 Người ăn xin nhìn tơi chằm chằm bằng đơi mắt ướt đẫm. Đơi mơi tái nhợt nở
nụ cười và tay ơng cũng xiết lấy tay tơi:
 - Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi. - Ơng lão nĩi
bằng giọng khản đặc.
 Khi ấy, tơi chợt hiểu rằng: cả tơi nữa, tơi cũng vừa nhận được chút gì của ơng
lão.
 Theo Tuốc-ghê-nhép Nhận xét
1. Đọc thầm truyện Người ăn xin/ tr.30 và hồn 
thành sơ đồ sau 
 Lời nĩi: 
 - Ơng đừng giận cháu, cháu Tính cách 
 khơng cĩ gì để cho ơng cả. của cậu bé: 
 cậu là một 
 người nhân 
 Ý nghĩ: 
 hậu, giàu lịng 
 + Chao ơi! Cảnh nghèo 
 trắc ẩn, 
 đĩi đã gặm nát con người 
 thương người
 đau khổ kia thành xấu xí 
 biết nhường nào.
 + Cả tơi nữa, tơi cũng vừa 
 nhận được chút gì của ơng 
 lão. I. NHẬN XÉT
 2. Lời nĩi và ý nghĩ của ơng lão ăn xin trong
 hai cách kể sau đây cĩ gì khác nhau?
 a. b.
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy Bằng giọng khản đặc, ơng lão
là cháu đã cho lão rồi. - Ơng lão cảm ơn tơi và nĩi rằng như vậy là
nĩi bằng giọng khản đặc. tơi đã cho ơng rồi. I. NHẬN XÉT
2. Lời nĩi và ý nghĩ của ơng lão ăn xin trong hai cách kể sau
đây cĩ gì khác nhau?
 Xưng hơ Xưng hơ (ơng lão-
 (Cháu-lão) tơi)
 a. b.
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy Bằng giọng khản đặc, ơng lão
là cháu đã cho lão rồi. - Ơng lão cảm ơn tơi và nĩi rằng như vậy là
nĩi bằng giọng khàn đặc. tơi đã cho ơng rồi. I. NHẬN XÉT
2. Lời nĩi và ý nghĩ của ơng lão ăn xin trong hai cách kể sau đây cĩ gì
khác nhau?
 Xưng hơ Xưng hơ (ơng lão-tơi)
 (Cháu-lão)
 a. b.
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy Bằng giọng khản đặc, ơng lão
là cháu đã cho lão rồi. - Ơng lão cảm ơn tơi và nĩi rằng như vậy là
nĩi bằng giọng khàn đặc. tơi đã cho ơng rồi.
 Kể nguyên văn Kể bằng lời của người 
 kể chuyện
 Lời dẫn trực tiếp Lời dẫn gián tiếp II. Ghi nhớ: 
1. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể 
 lại lời nĩi và ý nghĩ của nhân vật. Lời nĩi và ý 
 nghĩ cũng nĩi lên tính cách nhân vật và ý nghĩa 
 câu chuyện.
2. Cĩ hai cách kể lại lời nĩi và ý nghĩ của nhân 
 vật:
 - Kể nguyên văn (lời dẫn trực tiếp).
 - Kể bằng lời của người kể chuyện (lời dẫn gián 
 tiếp). Thực hành Chú ý :- Lời dẫn trực tiếp thường đặt trong dấu 
ngoặc kép.
+ Nếu lời dẫn trực tiếp là một câu hay một đoạn văn 
trọn vẹn thì nĩ được đặt sau dấu hai chấm phối hợp 
với dấu gạch ngang đầu dịng hoặc phối hợp với dấu 
ngoặc kép. 
- Lời dẫn gián tiếp khơng được đặt trong dấu ngoặc 
kép hay sau dấu gạch ngang đầu dịng nhưng trước nĩ 
cĩ thể thêm các từ rằng, là. 1. + Lời dẫn gián tiếp: ( Cậu bé thứ nhất định 
 nĩi dối là) bị chĩ sĩi đuổi.
 + Lời dẫn trực tiếp: 
-Cịn tớ,tớ sẽ nĩi là đang đi thì gặp ơng ngoại.
- Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với 
 bố mẹ. III. Luyện tập
1. Tìm lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp trong đoạn 
văn sau (bằng cách gạch một gạch dưới lời dẫn trực tiếp, 
gạch hai gạch dưới lời dẫn gián tiếp):
 Ba cậu bé rủ nhau vào rừng. Vì mải chơi nên các cậu về 
khá muộn. Ba cậu bàn nhau xem nên nĩi thế nào để bố mẹ 
khỏi mắng. Cậu bé thứ nhất định nĩi dối là bị chĩ sĩi đuổi.
 Cậu thứ hai bảo:
 - Cịn tớ, tớ sẽ nĩi là đang đi thì gặp ơng ngoại.
 - Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ. – 
Cậu thứ ba bàn. Bài 2. Chuyển lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau 
 thành lời dẫn trực tiếp:
 Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo 
 bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đĩ ai têm. Bà lão 
 bảo chính tay bà têm. Vua gặng hỏi mãi, bà lão 
 đành nĩi thật là con gái bà têm. 
 Truyện Tấm Cám *Gợi ý: 
 Muốn chuyển lời dẫn gián tiếp thành trực tiếp thì 
phải nắm vững đĩ là lời nĩi của ai, nĩi với ai. Khi 
chuyển:
-Phải thay đổi lời xưng hơ.
-Phải đặt lời nĩi trực tiếp sau dấu hai chấm, trong dấu 
ngoặc kép hoặc đặt sau dấu hai chấm, xuống dịng, 
gạch đầu dịng.
 Lời dẫn gián tiếp trong đoạn Lời dẫn trực tiếp:
văn: 
Vua nhìn thấy những miếng 
trầu têm rất khéo bèn hỏi bà Vua nhìn thấy những miếng trầu têm 
hàng nước xem trầu đó ai têm. rất khéo bèn hỏi bà hàng nước: 
 - Xin cụ cho biết ai đã têm trầu này?
 Bà lão bảo: 
Bà lão bảo chính tay bà têm. - Tâu Bệ hạ, trầu do chính tay già 
 têm đấy ạ!
 Nhà vua khơng tin gặng hỏi mãi bà 
Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành lão đành nói thật: 
nĩi thật là con gái bà têm. - Thưa đó là trầu do con gái già têm. 3. Chuyển lời dẫn trực tiếp trong đoạn văn sau 
thành lời dẫn gián tiếp :
 Bác thợ hỏi Hịe:
 - Cháu cĩ thích làm thợ xây khơng ?
 Hịe đáp:
 - Cháu thích lắm !
 Gợi ý:
 Muốn chuyển lời dẫn trực tiếp thành gián tiếp thì phải xác định 
 rõ đĩ là lời nĩi của ai, nĩi với ai, sau đĩ tiến hành:
 + Thay đổi xưng hơ.
 + Bỏ các dấu hai chấm (thay bằng từ rằng, là, ), ngoặc kép hay 
 dấu gạch đầu dịng, gộp lại lời kể chuyện và lời nĩi nhân vật Lời dẫn trực tiếp Lời dẫn gián tiếp
 Bác thợ hỏi Hịe: Bác thợ hỏi Hòe là cậu có 
 - Cháu cĩ thích làm thích làm thợ xây khơng.
 thợ xây khơng?
 Hịe đáp: Hòe nói với bác rằng Hòe 
 - Cháu thích lắm! thích lắm.
 Bác thợ hỏi Hòe là cậu có thích làm thợ xây khơng. 
Hòe nói với bác rằng Hòe thích lắm. Củng cố
 Kể nguyên văn 
 KHI Tính...... cách 
KỂ VỀ ............Lời nói (lời dẫn) nhân 
NHÂN Hoặc
 VẬT vật và 
 EM ý........ nghĩa
 PHẢI 
 câu 
 KỂ Ý nghĩ của 
 LẠI ............. Kể bằng chuyện
 nhân vật lời............ của 
 người............. dẫn 
 chuyện Dặn dò
- Học thuộc Ghi nhớ ; tìm 1 lời dẫn 
trực tiếp , 1 lời dẫn gián tiếp trong 
bài tập đọc bất kì .