Bài giảng môn Vật lý Lớp 9 - Bài 25: Sự nhiễm từ của sắt, thép - Nam châm điện

TRƯỜNG THCS NINH HÒA 
Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô 
về dự giờ thăm lớp ! 
 Một nam châm điện có thể hút được xe tải nặng hàng chục tấn, trong khi đó chưa có nam châm vĩnh cửu nào có được lực hút mạnh như vậy. 
Nam châm điện được cấu tạo ra như thế nào, có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cửu ? 
BÀI 25. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN 
1. Thí nghiệm 
Bố trí thí nghiệm như hình 25.1 
Quan sát và nhận xét về góc lệch của kim nam châm. 
- Đóng K, cho dòng điện chạy qua ống dây 
- Đặt lõi sắt non hoặc lõi thép vào trong lòng ống dây.Đóng K 
Kết luận 
b) Bố trí thí nghiệm như hình 25.2 
Hiện tượng xảy ra với đinh sắt 
Kết luận 
- Ống dây có lõi sắt non đ ang hút đ inh sắt 
Ngắt công tắc K 
- Ống dây có lõi thép đ ang hút đ inh sắt. 
Ngắt công tắc K 
BÀI 25. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN 
Tại sao lõi sắt non hoặc lõi thép làm t ă ng tác dụng từ của ống dây có dòng đ iện chạy qua ? 
Lõi sắt non hoặc lõi thép làm t ă ng tác dụng từ của ống dây vì khi đ ặt trong từ tr ư ờng thì lõi sắt, thép bị nhiễm từ và trở thành một nam châm nữa 
Không những sắt, thép mà các vật liệu từ nh ư niken, côban đ ặt trong từ tr ư ờng cũng bị nhiễm từ 
Chính sự nhiễm từ của sắt non và thép khác nhau nên người ta đã dùng sắt non để chế tạo nam châm điện, còn thép để chế tạo nam châm vĩnh cửu. 
II. NAM CHÂM ĐIỆN 
BÀI 25. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN 
C2 : Các con số khác nhau ( 1000, 1500) ghi trên ống dây cho biết ống dây có thể đư ợc sử dụng với những số vòng dây khác nhau, tùy theo cách chọn đ ể nối hai đ ầu ống dây với nguồn đ iện 
Dòng chữ 1A-22 cho biết ống dây được dùng với dòng điện cường độ 1A, điện trở của ống dây là 22 
Có thể làm t ă ng lực từ của nam châm đ iện bằng cách nào? 
C2 : Quan sát và chỉ ra các bộ phận của nam châm đ iện mô tả trên hình 25.3. Cho biết ý nghĩa của các con số khác nhau ghi trên ống dây 
* Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật, bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng của ống dây (kí hiệu là n) 
C3: So sánh các nam châm điện: a và b; c và d; b,d và e nam châm nào mạnh hơn? 
I = 1A 
n = 250 
I = 1A 
n = 500 
I = 1A 
n = 300 
I = 1A 
n = 500 
I = 2A 
n = 300 
I = 2A 
n = 300 
I = 2A 
n = 750 
a) 
b) 
c) 
d) 
b) 
d) 
e) 
BÀI 25. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN 
Nam b mạnh hơn a 
Nam d mạnh hơn c 
Nam e mạnh hơn b và d 
 cần Cẩu điện 
Tàu đ iện chạy trên đệm từ 
mạch điện 2 
S 
P 
P 
chuông điện 
mạch điện 1 
tiếp điểm T 
Chuông báo động 
Một số ứng dụng của nam châm điện trong đời sống và kỹ thuật 
 Vì khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành một nam châm. Mặc khác, kéo làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, nó vẫn giữ được từ tính lâu dài. 
 Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây của nam châm. 
Lợi thế của nam châm điện :	- Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện đi qua ống dây.	- Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.	- Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây. 
BÀI 25. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN 
C4: Khi chạm mũi chiếc kéo vào đầu thanh nam châm thì sau đó mũi kéo hút đ ư ợc các vụn sắt? Giải thích vì sao? 
C6: Nam châm điện có lợi ích gì h ơ n nam châm vĩnh cửu 
C5: Muốn nam châm điện mất hết từ tính thì phải làm gì? 
Học thuộc ghi nhớ 
Làm các bài tập 25 trang 31 SBT 
Tìm hiểu thêm cách làm tăng từ trường của nam châm . 
Cách chế tạo một nam châm điện và một la bàn đơn giản 
*Nam châm điện 
 Dùng dây dẫn có vỏ bọc cách điện quấn quanh một chiếc đinh sắt. 
 Khi đó chiếc đinh có thể hút được sắt, thép và trở thành một nam châm điện. 
 Mắc hai đầu dây dẫn vào hai cực của một quả pin. 
Pin 
*La bàn 
 Đặt chiếc kim khâu dọc theo chiếc đinh trên, sau vài phút kim cũng trở thành một nam châm. 
 Đặt miếng xốp nhỏ trên mặt nước rồi đặt kim này lên miếng xốp. 
 Kim luôn định hướng theo phương Nam – Bắc. 
Pin 
BẮC 
NAM 
*Nam châm điện 
Cách chế tạo một nam châm điện và một la bàn đơn giản 
Nam châm và những ứng dụng mang lại cho cuộc sống 
Bạn đang sống trong một thế giới mà từ  trường nam châm vây phủ khắp xung quanh, những không ai để ý đến nó và cũng không ai nghĩ rằng những thiết bị công nghệ hiện đại mà chúng ta đang sử dụng đều  có từ trường. Bạn hãy thử hình dung cuộc sống mình xem sao nhé . 
Chẩn đoán y học hiện đại bằng từ trường nam châm : Kỹ thuật chẩn đoán MRI là kỹ thuật chụp cộng hưởng từ, là một kỹ thuật chuẩn đoán hình hiện đại dùng từ trường và sóng ra-đi-o. 
Các thiết bị điện: hầu hết các thiết bị điện chúng ta đang dùng như máy giặt, máy xay sinh tố, máy ép trái cây, máy bơmđều sử dụng  động cơ  có nguồn gốc từ nam châm điện , sử dụng lực từ trường làm quay trục động cơ. 
Ứng dụng nam châm trong ngành giải  trí: Các hệ thống  loa âm thanh đều sử dụng nam châm có lực từ cực mạnh với một cuộn dây điện bên trong, tín hiệu  điện sẽ chạy qua cuộn dây, tác động vào màng loa tạo thành sóng âm thanh. 
Tái chế rác thải: Một trong những loại phế thải được thu gom để tái chế nhiều nhất là sắt, và công cụ  để phân loại chúng hiệu quả nhất từ các bãi rác thải là dùng nam châm . Cũng nhờ đó mà lượng rác thải hàng năm giảm đi 15 lần so với diện tích ban đầu của chúng. 
Phát hiện vùng đất mới: Ứng dụng đầu tiên nhất và  được sử dụng rộng rãi nhất từ khi nam châm được phát hiện ra là dùng làm la bàn. Cũng nhờ đó mà Châu Mỹ được phát hiện ra bởi nhà thám hiểm Colombus. 
Ứng dụng của nam châm trong cuộc sống có lẽ đã quá rõ ràng và đa dạng, hãy hình dung về một thế giới không có nam châm , không có từ trường có lẽ  cuộc sống của con người không thể nào văn minh tiến bộ như ngày hôm nay.