Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 122: Văn bản: Sang thu (Hữu Thỉnh) - Năm học 2012-2013 - Trường THCS Chu Văn An

PHÒNG GD-ĐT HỒNG DÂN 
TRƯỜNG THCS CHU VĂN AN 
GIÁO ÁN DỰ THI 
 GIÁO VIÊN: NGUYỄN THÚY DIỄM 
 ĐƠN VỊ: THCS CHU VĂN AN 
	 Năm học 2012-2013 
KIỂM TRA BÀI CŨ: 
- Lòng biết ơn và niềm kính yêu vô hạn của nhà thơ , của mọi người đối với Bác . 
- Giọng điệu trang trọng , thành kính . 
+ Ngôn ngữ bình dị , giàu cảm xúc . 
+ Nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp , gợi cảm . 
Câu hỏi : Đọc thuộc lòng bài thơ “ Viếng lăng Bác ” của Viễn Phương ? Và nêu nội dung, nghệ thuật của bài thơ ? 
Trả lời : 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
1. Tác giả : 
- Nguyễn Hữu Thỉnh (1942). 
- Quê huyện Tam Dương , tỉnh Vĩnh Phúc . 
- Ông là nhà thơ thuộc thế hệ các nhà thơ chống Mĩ , ngòi bút gắn bó với đề tài chiến tranh , người lính và cuộc sống nông thôn . 
- Ông đã đạt nhiều giải thưởng trong và ngoài nước.Hiện là Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam. 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
1. Tác giả : 
2. Tác phẩm : 
- Sáng tác : Thu 1977 
- Ba tập thơ tiêu biểu nhất của ông . 
+ Từ chiến hào tới thành phố . 
+ Trường ca biển . 
+ Thư mùa đông . 
- Bài thơ “Sang thu ” in trong tập thơ : “ Từ chiến hào tới thành phố ” 
Bỗng nhận ra hương ổi 
Phả vào trong gió se 
Sương chùng chình qua ngõ 
Hình như thu đã về 
Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu 
Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi . 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
1. Cấu trúc văn bản : 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
- Thể loại : 
Thơ trữ tình thể năm chữ 
- Phương thức biểu đạt : 
Biểu cảm kết hợp miêu tả 
3.(khổ 3): Biến đổi trong lòng cảnh vật . 
 Bố cục: 3 phần 
1. ( Khổ 1): Tín hiệu báo thu về 
2.(khổ 2): Quang cảnh sắc trời sang thu . 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
1. Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
a. Tín hiệu báo thu về : 
Bỗng nhận ra hương ổi  Phả vào trong gió se  Sương chùng chình qua ngõ  Hình như thu đã về  
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
1. Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
a. Tín hiệu báo thu về : 
Bỗng nhận ra hương ổi  Phả vào trong gió se  Sương chùng chình qua ngõ  Hình như thu đã về  
 Bỗng : Ngạc nhiên , ngỡ ngàng . 
 Hình như : nữa tin, nữa ngờ . 
- Chùng chình : Cố ý trì hoãn làm chậm lại . 
- Phả : 
Đột ngột , bất ngờ 
- Tâm trạng 
“ Hình như ” 
=> Mơ hồ , bâng khuâng , xao xuyến 
“ Bỗng ” 
=> Hình ảnh mới mẻ , quen thuộc 
“ Sương ” 
“ gió se” 
“ hương ổi ” 
- Thiên nhiên 
=> Tâm trạng ngỡ ngàng , cảm xúc bâng khuâng xao xuyến của nhà thơ chợt nhận ra thu về . 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
1. Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
a. Tín hiệu báo thu về : 
“ Bỗng nhận ra hương ổi  Phả vào trong gió se  Sương chùng chình qua ngõ  Hình như thu đã về ”. 
=> Tâm trạng ngạc nhiên , bất ngờ , nhạy cảm , yêu thiên nhiên và cuộc sống nơi làng quê . 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
1. Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
a. Tín hiệu báo thu về : 
b. Quang cảnh sắc trời sang thu : 
“ Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu ”. 
“ Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu ”. 
- Hình ảnh 
sông 
chim 
mây 
dềnh dàng 
vội vã 
- dềnh dàng 
- vội vã , 
- vắt  
>< 
Đối lập . 
- Từ láy : 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
1. Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
a. Tín hiệu báo thu về : 
b. Quang cảnh sắc trời sang thu : 
“ Sông được lúc dềnh dàng 
Chim bắt đầu vội vã 
Có đám mây mùa hạ 
Vắt nửa mình sang thu ”. 
 Thiên nhiên chuyển từ cuối hạ sang đầu thu nhẹ nhàng mà rõ rệt . 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
Tín hiệu báo thu về : 
b. Quang cảnh sắc trời sang thu : 
c. Những chuyển biến âm thầm của tạo vật : 
“ Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi ”. 
Vậy, dấu hiệu mùa hạ vẫn còn 
ở khổ 3 nhưng mức độ đã 
thay đổi như thế nào? Nh ững từ 
ngữ nào cho em biết điều đó ? 
 => Nắng vẫn còn , mưa đã vơi dần , sấm cũng bớt ,  
+ Nghĩa tả thực : 
Sấm : vang động bất thường của ngoại cảnh , cuộc đời . 
+Ý nghĩa ẩn dụ : 
 Hàng cây đứng tuổi : Con người từng trãi sẽ có bản lĩnh vững vàng hơn . 
sấm và hàng cây lúc sang thu . 
Thảo luận : 
Trả lời 
Có 2 nghĩa : 
“ Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi ”. 
Có ý kiến cho rằng : “Sang thu ” đơn thuần là một bài thơ tả cảnh đất trời trong thời điểm sang thu . Em có đồng ý với ý kiến đó không ? Vì sao ? 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
Tín hiệu báo thu về : 
b. Quang cảnh sắc trời sang thu : 
c. Những chuyển biến âm thầm của tạo vật : 
“ Vẫn còn bao nhiêu nắng 
Đã vơi dần cơn mưa 
Sấm cũng bớt bất ngờ 
Trên hàng cây đứng tuổi ”. 
=> Từ cảnh vật gợi những suy ngẫm sâu xa , kín đáo về cuộc đời . 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
Tín hiệu báo thu về . 
b. Quang cảnh sắc trời sang thu . 
c. Những chuyển biến âm thầm của tạo vật . 
3. Giá trị nghệ thuật . 
 Hình ảnh giàu sức biểu cảm . Từ láy gợi hình , gợi suy tưởng . 
 Nghệ thuật nhân hóa , ẩn dụ , đối lập tự nhiên hợp lý . 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
Tín hiệu báo thu về . 
b. Quang cảnh sắc trời sang thu . 
c. Những chuyển biến âm thầm của tạo vật . 
3. Giá trị nghệ thuật . 
III. LUYỆN TẬP: 
* Ghi nhớ (SGK) 
Bài tập 1 : Nội dung chính cho bài thơ Sang thu 
Tõ cuèi h¹ sang ® Çu thu , ® Êt trêi cã nh÷ng biÕn chuyÓn nhÑ nhµng mµ râ rÖt . Sù biÕn chuyÓn nµy ®· ®­ îc H÷u ThØnh gîi lªn b»ng c¶m nhËn tinh tÕ , qua nh÷ng h×nh ¶ nh giµu søc biÓu c¶m trong bµi “Sang thu ”. 
SANG THU 
KHỔ 1 
Tín hiệu 
báo mùa 
 Ngỡ ngàng 
-> Bất giác 
KHỔ 2 
Trời đất 
chuyển mình 
Say sưa 
->Tri giác 
KHỔ 3 
Biến đổi âm 
thầm 
Trầm ngâm 
-> Suy nghĩ 
Tiết 122 : Văn bản SANG THU ( Hữu Thỉnh ) 
ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH: 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU VĂN BẢN: 
Cấu trúc văn bản : 
2. Nội dung văn bản 
Tín hiệu báo thu về . 
b. Quang cảnh sắc trời sang thu . 
c. Những chuyển biến âm thầm của tạo vật . 
3. Giá trị nghệ thuật . 
III. LUYỆN TẬP: 
Bài tập 1 : Nội dung chính bài thơ “Sang thu ” 
Bài tập 2: Sưu tầm những câu thơ nói về mùa thu. 
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo 
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo . 
( Nguyễn Khuyến - Thu điếu ) 
Em không nghe mùa thu 
Lá thu rơi xào xạc 
Con nai vàng ngơ ngác 
Đạp trên lá vàng khô ? 
( Tiếng thu - Lưu Trọng Lư ) 
Nắng thu đang trải đầy 
Trăng đã non múi bưởi 
Bên cầu con nghé đợi 
Cả chiều thu sang sông 
( Chiều thu sang sông - 
Hữu Thịnh ) 
Trời thu thay áo mới 
Trong biếc nói cười thiết tha 
( Nguyễn Đình Thi – Đất nước ) 
Hướng dẫn về nhà : 
Học thuộc bài thơ “Sang thu ” của Hữu Thỉnh . 
 Viết một đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận về cảnh vật lúc sang thu trên quê em 
 Chuẩn bị soạn bài “ Nói với con” Y Phương 
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC 
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN!